2910489997

240

ANDRZEJ WYCZANSKI

od ceny dziennika wraz z oprawą. Doszło więc do tego, że szereg dzienników posiada już dziś swe bieżące „wydania¹* mikrofilmowe dla celów bibliotecznych. Filmowano też i stare roczniki i powielano w tej formie, niejednokrotnie tworząc całe serie. Stąd dzisiaj można dostać mikrofilm 160 roczników angielskiego Times‘a, szeregu najstarszych gazet amerykańskich itp.¹²).

Wśród zbiorów archiwalnych i bibliotecznych wiele jest wypadków szybkiego niszczenia nie tylko gazet, ale — co jest znacznie bardziej dotkliwe — także rękopisów i starodruków. Szczególnie ostatnia wojna, złe warunki przechowania, przewożenie bez opakowania, czy wręcz pozostawianie zbiorów bez opieki i ochrony znacznie przyspieszyły ten proces. Do tego dochodzi, wobec niewielkich ilości wydanych tekstów, częste i intensywne korzystanie z rękopisów, również niejednokrotnie niebezpieczne dla ich całości. Jest to objaw zresztą dosyć ogólny, przykładem tego niech będą choćby projekty, z jakimi w 1948 roku nosił się dyrektor Archives Nationales w Paryżu. Pragnął on bowiem intensywniej używane teksty dawać historykom jedynie w formie mikrofilmów, zachowując na wyjątkowe tylko wypadki korzystanie z samych oryginałów. Z tego samego założenia wychodząc wcześniej, bo już w 1947 r., w bibliotece im. Lenina w Moskwie zaczęto udostępniać najbardziej rzadkie, cenne i nietrwałe dzieła w formie mikrofilmów ¹³).

Dużym ryzykiem dla każdej biblioteki jest wysyłanie jedynego egzemplarza nawet nowszej książki do innej biblioteki w ramach wypożyczania międzybibliotecznego. Trudno się dziwić, że bibliotekarze boją się uszkodzenia, jeśli już nie zaginięcia dzieła po drodze. Ryzykowniejsze jeszcze byłoby wysyłanie rękopisów, a wypożyczalnie na płaszczyźnie międzynarodowej zwiększyłoby to niebezpieczeństwo. Biblioteki starają się więc ograniczyć możliwość ryzyka i strat, gdy tymczasem rośnie zapotrzebowanie badaczy, nie zawsze mogących wybrać się w podróż badawczą po zamiejscowych bibliotekach. I na tym

¹²)    E. B. POWER, TJniversity Microfilm — a microjilming service for scholars, Journal of Documentation, II, s. 26.

¹³)    Gosudarstwiennaja Bibliotieka SSSR, s. 23—4.