2918586965

59

JĘZYKOWY obraz świa ta a medialny obraz świata

wpływu na ten językowy obraz świata specjalnego, gatunkowego ukształtowania wypowiedzi związanego z ich intencjonalnością.

Opis uwarunkowanych kulturowo przekształceń znaczeń, wykorzystywanie istniejących lub tworzenie nowych relacji znaczeniowych pomiędzy elementami wypowiedzi mogłoby zostać uzupełnione opisem zmian, jakie zachodzą w językowym obrazie świata pod wpływem funkcji, intencji czy gatunku mowy wybranych przez nadawcę komunikatu. Nie jest to jedynie perspektywa pragmatyczna, ponieważ badania pragmatyczne wpisująjęzy-kowy obraz świata w warunki wstępne komunikowania i nie zastanawiają się nad jego przekształceniami w trakcie porozumiewania się. Paradoksalnie, uwzględniając dynamikę komunikacji, zapominają o negocjowaniu znaczeń przez jej uczestników, transformacjach semantycznych dokonywanych w akcie mowy (w procesie jego tworzenia przez nadawcę, a także przetwarzania przez odbiorcę). Próba połączenia tych dwóch analiz - kulturowego opisu znaczeń w językowym obrazie świata i pragmatycznej analizy wypowiedzi wydaje się szczególnie istotna w przypadku dynamicznych, aktualnych i opiniotwórczych tekstów zamieszczanych w tradycyjnych (prasie) i elektronicznych (radiu, telewizji, Internecie) mediach masowych.

Nasze dotychczasowe rozważania pozwalają na wyłonienie trzech sposobów wykorzystania istniejącego JOS przez nadawców medialnych. Wypowiedzi prezentowane w mediach mogą się mieścić w ramach JOS, polemizować z nim i wreszcie podejmować próby pozornego ignorowania, neutralizowania istnienia tego obrazu świata. Ostatni typ tekstów reprezentowany przede wszystkim przez informacje dziennikarskie jest przykładem kreowania medialnego obrazu świata. Medialny obraz świata miałby być rozumiany jako szczególne przetworzenie językowego obrazu świata. Przetworzenie, którego istotę stanowiłaby nie tylko modyfikacja treści w nim zawartych, lecz także rezygnacja z dominacji obowiązującego w JOS naiwnego punktu widzenia i, co więcej, wyraziste połączenie semantycznej i pragmatycznej perspektywy opisu.

Porównaniu wpływu sposobu wykorzystania istniejącego obrazu świata na to, jakim aktem mowy posługuje się nadawca medialny, może służyć zestawienie radiowych informacji na temat wyboru Voislawa Kosztunicy na prezydenta Serbii:

Prawdopodobnie dziś wieczorem nowo wybrany parlament Jugosławii dokona zaprzysiężenia Voislawa Kosztunicy na prezydenta - poinformował o tym przedstawiciel opozycji Dragoru Lipunowić, który ma przewodniczyć obradom. Jak wyjaśnił, sesja Skupsztiny opóźniła się z powodu oczekiwania na deputowanych z Czarnogóry. Mają oni przybyć do Belgradu dopiero dziś rano. Slobodan Milośewić uznał przed północą swoją porażkę w wyborach prezydenckich i pogratulował zwycięstwa Kosztunicy. Dziś przed świtem sztab armii jugosłowiańskiej zakomunikował, że powstały warunki do roboczych stosunków z przyszłym prezydentem Voislawem Kosztunicą. Wcześniej szef sztabu generalnego Neboj Szapawkowicz zapewnił w oświadczeniu odczytanym w telewizji, że wojsko jest gotowe zaakceptować wolę narodu. Prezydent-elekt zapowiedział, że zamierza doprowadzić do jak najszybszych wyborów parlamentarnych i zapewnić pełne zjednoczenie Jugosławii, w tym powrót Kosowa pod władzę Belgradu. Kosztunicą nie sprecyzował, jak wy-