e - Learning - w poszukiwaniu alternatywnych z
ródeł motywacji
P R O J E K T A N T
Justyna BATOREK
e-Learning
w poszukiwaniu alternatywnych
z
ródeł motywacji
Jednym z podstawowych wyzwań, z jakimi musi zmierzyć się projektant kursów e-learningowych, jest
skonstruowanie narzędzia w taki sposób, aby pobudzało motywację do uczenia się. Dotychczas stosowane
w tym celu zabiegi okazują się niewystarczające, o czym świadczy odsetek użytkowników przerywających
naukę tą metodą. Projektanci muszą sięgać po alternatywne z
ródła motywacji, wskazywane przez rozwi-
jające się nowe technologie i trendy związane z uspołecznianiem rzeczywistości wirtualnej.
Co zrobić, żeby spotkanie online przypominało rze-
technologicznych, sprowadza się głównie do  uspołecz-
czywistą rozmowę? Sama jej treść nie wystarcza  po-
niania ich, wyposażania w funkcjonalności symulujące
trzebny jest system prostych znaków umożliwiających
społeczne aspekty uczenia się.
Dbałość o przykuwanie i utrzymywanie koncentracji Równie ważny jest odpowiedni dobór poziomu trudności
przekazywanie informacji o emocjach i stanach psychicz-
Mówiąc o motywacji w e-learningu, warto odnieść się
uwagi uczącego się przejawiała się chociażby w stosowa- testów i zadań sprawdzających wiedzę. Powinny one być
nych rozmówców. Pierwszy emotikon (wyraz emocji uży-
do koncepcji opisującej motywację do uczenia się w ogóle.
niu atrakcyjnej grafiki, animacji oraz różnorodnych form trudne, ale wykonalne (Keller, Suzuki, 2004).
ty w komunikacji internetowej złożony z uniwersalnych
Szczególnie użyteczny wydaje się tutaj Model ARCS Joh-
prezentacji treści. Dość powszechnie korzystano także Dla utrzymania motywującego poziomu satysfakcji
znaków tekstowych, np. :-)) został zastosowany już w 1982
na Kellera, powstały na bazie założenia, że osoba ucząca
z pytań, zagadek oraz elementów tajemnicy i zaskoczenia z procesu uczenia się w e-learningu stosuje się powszech-
roku przez profesora Scotta Fahlmana. Kto jednak dziś ko-
się może być zmotywowana wówczas, gdy czuje, że jest
(Keller, Suzuki, 2004). nie symboliczne lub rzeczywiste nagrody. Z poziomem
rzystałby z tego prostego kodu, mając za pomocą kamer
w stanie odnieść sukces oraz że rozpoczęty proces ucze-
Aby zwiększyć adekwatność metody, w projektowaniu satysfakcji silnie związane jest również poczucie sprawie-
internetowych możliwość prowadzenia prawdziwej roz-
nia się przyniesie jej rzeczywistą wartość (Keller, 1987, za:
lekcji stosowano między innymi dopasowane do grupy dliwości ocen końcowych (Keller, Suzuki, 2004).
mowy z realną osobą i oglądania jej prawdziwych emocji?
Keller, 2004)*. Wskazuje on na cztery kluczowe dla moty-
docelowej studia przypadku oraz narzędzia wymuszające
Każdego dnia twórcy i użytkownicy narzędzi komu-
wacji czynniki w procesie uczenia się:
lub ułatwiające refleksję nad własnymi doświadczeniami Podsumowując powyższe przykłady praktyki projek-
nikacji i transferu wiedzy zastanawiają się, co zrobić, aby
uwagę (attention)  skupienie się na przekazywa-
zawodowymi (Bonk, 2002; Hodges, 2004). Aby zbliżyć sy- tantów w zakresie podnoszenia poziomu motywacji osób
z jednej strony podnosiły one efektywność i poszerzały
nych treściach, pobudzenie ciekawości uczącego się,
tuację uczenia się za pomocą e-learningu do rzeczywistej, uczących się, można dojść do wniosku, że e-learning bar-
możliwości ludzkich działań, a z drugiej coraz lepiej od-
adekwatność (relevance)  poczucie związku treści
wprowadzono postaci wirtualnych mentorów prowadzą- dziej motywujący to taki, który zachowuje wiele funkcji
zwierciedlały rzeczywistość, także społeczną. Podobne
uczenia się z preferencjami i celami uczącego się, poczucie
cych uczestników przez cały kurs, wyjaśniających cele za- szkolenia stacjonarnego. Uczestnik ma do czynienia z róż-
starania w szczególny sposób dotyczą narzędzi e-learnin-
przydatności przyswajanej wiedzy i trenowanych umiejętno-
dań, wprowadzających elementy wiedzy i informujących norodnymi formami uczenia się, otrzymuje precyzyjną
gowych, ponieważ w uczeniu się i rozwoju wątek społecz-
ści,
o postępach. Zwrócono także uwagę na znaczenie ade- i zindywidualizowaną informację zwrotną, stosuje nabytą
ny pełni niezwykle istotną funkcję motywacyjną.
pewność siebie (confidence)  poczucie związku
kwatnej informacji zwrotnej dla motywacji do kon- wiedzę w ćwiczeniach. Przez kurs prowadzi go wirtualny
Kwestia motywacji w uczeniu się za pośrednictwem
pomiędzy rezultatami uczenia się a własnymi działania-
tynuowania nauki. Informacja zwrotna odnosząca się mentor, który wprowadza elementy wiedzy, podaje in-
narzędzi e-learningowych stała się kluczowym obszarem
mi, poczucie wpływu na sukces lub porażkę w uczeniu się,
szczegółowo do poziomu wykonania zadania przez strukcje ćwiczeń i udziela informacji zwrotnej. Już teraz
ich rozwoju. Projektanci kursów e-learningowych oraz
satysfakcję (satisfaction)  pozytywne emocje zwią-
uczestnika kursu, nie ograniczająca się wyłącznie do po- bardzo wiele kursów e-learningowych oferowanych na
badacze problematyki uczenia się i rozwoju wciąż pra-
zane z procesem uczenia się, poczucie zaspokojenia waż-
dania wyniku końcowego, procentu realizacji lub zunifi- rynku spełnia powyższe warunki. Nie mniej jednak wciąż
cują nad zagadnieniem, w jaki sposób można pobudzać
nych potrzeb lub realizacji celów.
kowanego komentarza (np.:  z
le ,  dobrze ,  doskonale ), spory odsetek osób korzystających z tej formy uczenia się
motywację uczących się w środowisku pozbawionym
okazała się bardziej motywująca (Song, Keller, 2001). nie kończy kursów (Hyla, 2007). Uczestnicy dłuższych
niemal całkowicie wpływu innych ludzi  grupy szkole- Autor koncepcji ponad 15 lat po jej powstaniu sam
Podnosiła nie tylko poziom adekwatności narzędzia, ale kursów e-learningowych często początkowo wykazu-
niowej, trenera, facylitatora, coacha. Główne przyczyny
zaadaptował ją na płaszczyz
nie e-learningu, a dotych-
także wpływała na pewność siebie uczących się. Precy- ją wysoki poziom motywacji do korzystania z tej formy
problemów z motywacją do uczenia się za pomocą e-le- czas wskazane przez niego czynniki motywacyjne były
zyjne i konstruktywne dane o postępach i błędach oraz uczenia się, jednak w miarę realizacji kolejnych elementów
arningu tkwią właśnie w tym braku (Keller, Suzuki, 2004).
w pewnym stopniu realizowane przez projektantów kur-
możliwość poprawy wyniku są niezbędne, aby uczestnik programu tracą zainteresowanie, a motywujące bodz
ce
Przyglądając się starszym i nowszym egzemplarzom
sów e-learningowych. Niniejszy artykuł ma na celu wska-
kursu miał poczucie realnego wpływu na własne postępy. wpisane w scenariusz narzędzia przestają wystarczać.
szkoleń e-learningowych można łatwo stwierdzić, że ich
zanie możliwych ścieżek rozwoju w zakresie projektowania
ewolucja, oprócz ciągłego adaptowania nowych odkryć
kursów, uwzględniających motywację uczestników.
52 knowhow numer 5/2010 kwartalnik Wszechnicy UJ knowhow 53