M I N I P R O J E K T Y
Wspólną cechą układów opisywanych w dziale "Miniprojekty" jest łatwość ich praktycznej
realizacji. Na zmontowanie i uruchomienie układu wystarcza zwykle kwadrans. Mogą to być
układy stosunkowo skomplikowane funkcjonalnie, niemniej proste w montażu i uruchamianiu,
gdyż ich złożoność i inteligencja jest zawarta w układach scalonych. Wszystkie projekty
opisywane w tej rubryce są wykonywane i badane w laboratorium AVT. Większość z nich
wchodzi do oferty kitów AVT jako wyodrębniona seria  Miniprojekty o numeracji zaczynającej
siÄ™ od 1000.
Układ zabezpieczający akumulator
przed nadmiernym rozładowaniem
Do opracowania układu, w trybie
Akumulator
ktÛry pozwalam sobie zapre- ultraszybkim
samochodowy stanowi
zentowaĘ Czytelnikom EP (10-minu-
bardzo atrakcyjne ürÛdÅ‚o
skłoniła mnie smutna przy- towym), to
zasilania np. podczas
goda. Opowiem jÄ… pokrÛtce. Å‚adujemyje
pobytu na kempingach.
Wprawdzie wolne chwile wielokrotnie
zdarzajÄ… mi siÍ wyjÄ…tkowo na lotnisku,
Istnieją oczywiście takłe
rzadko, ale jeÅ‚eli juÅ‚ wygos- najczÍÅ›ciej
inne sytuacje, kiedy
podarujÍ sobie chwilÍ wol- z akumulatora jemnoÅ›ci
akumulator mołna
nego czasu, to chÍtnie po- s a m o c h o - 3,2Ah to frasz-
wykorzystaĘ jako polowe
Å›wiÍcam go na realizacjÍ dowego. ka dla akumulatora sa-
ürÛdÅ‚o zasilania.
swojego hobby: modelarstwa. Samolot latał mochodowego, ale jełeli
WspÛÅ‚czesne konstrukcje znakomicie, pogoda byÅ‚aide- czynnośĘ tÍ powtÛrzymy
UrzÄ…dzenie
modeli samolotÛw z napÍ- alna i chciaÅ‚em wykonaĘ jak wiele razy...
prezentowane
dem elektrycznym sÄ… na- najwiÍcej lotÛw, wielokrot- Podczas mozolnego zapa-
w artykule zabezpiecza
prawdÍ fascynujÄ…ce i ciÄ…gle nie Å‚adujÄ…c akumulatory za- lania silnika samochodu
akumulator przed
jeszcze wprawiajÄ…ce w osÅ‚u- silajÄ…cesilniki aparaturÍ RC. z îpychuî miaÅ‚em sporo cza-
energetycznymi
pienie laikÛw. Szczerze na- Tylko, Å‚e... przykra niespo- su na rozmyÅ›lania i ich owo-
mawiam Was do zapoznania dzianka czekała mnie w mo- cem jest właśnie proponowa-
ìnaduÅ‚yciamiî
siÍ z tÄ… dziedzinÄ… techniki. mencie, kiedy po zÅ‚oÅ‚eniu ny ukÅ‚ad, mogÄ…cy uchroniĘ
uÅ‚ytkownikÛw, ktÛrzy -
Silnik modelu samolotu modelu chciaÅ‚em powrÛciĘ innych przed kÅ‚opotami ja-
w warunkach polowych
z napÍdem elektrycznym jest do domu. Rozrusznik samo- kie mnie spotkaÅ‚y.
- mogą przejawiaĘ duły
zasilany z pakietu akumula- chodu wydał z siebie tylko To, co napisałem powy-
apetyt na prąd, co mołe
torÛw o napiÍciu typowo cichy jÍk i znieruchomiaÅ‚, Å‚ej nie oznacza bynajmniej,
7,2V (6 ogniw), ktÛry wy- zasilany z caÅ‚kowicie rozÅ‚a- Å‚e zaprojektowany przeze
groziĘ uszkodzeniem
starcza na 10..15 minut lotu dowanego akumulatora. mnie układ jest dedykowa-
akumulatora.
silnikowego i nastÍpnie mu- ZajmujÄ…c siÍ ulubionym ny wyÅ‚Ä…cznie modelarzom
si zostaĘ naÅ‚adowany. Ponie- hobby zapomniaÅ‚em, Å‚e specjalizujÄ…cym siÍ w budo-
waÅ‚ akumulatory takie wy- wprawdzie naÅ‚adowanie pa- wie modeli z napÍdem elek-
trzymujÄ… z zasady Å‚adowanie kietu akumulatorÛw o po- trycznym. Podobna przygo-
Rys. 1.
Elektronika Praktyczna 10/98
71
M I N I P R O J E K T Y
w swojej strukturze aÅ‚ dwa wyjÅ›ciu VZ IC1 pojawi siÍ
WYKAZ ELEMENTÓW
potrzebne nam elementy: wysoki poziom napiÍcia po-
wzmacniacz bÅ‚Ídu i bardzo wodujÄ…cy spolaryzowanie
Rezystory
dokÅ‚adne ürÛdÅ‚o napiÍcia bazy tranzystora T1. Tran-
PR1: potencjometr
odniesienia. zystor ten zacznie przewo- montażowy miniaturowy 10k&!
Wzmacniacz operacyjny dziĘ i w konsekwencji we-
R1, R4: 5,1k&!
zawarty w strukturze IC1 jście zerujące przerzutnika
R2, R5, R6, R7: 2k&!
pracuje w typowym ukÅ‚adzie R-S znajdzie siÍ na
R3: 8,2k&!
komparatora napiÍcia, po- poziomie niskim. Przerzut-
R8: 820&!
rÛwnujÄ…c ze sobÄ… wewnÍtrz- nik ten wyÅ‚Ä…czy siÍ i tran-
Kondensatory
ne napiÍcie odniesienia zystor T2 przestanie przewo-
C1, C2: 470nF
ukÅ‚adu z napiÍciem pobiera- dziĘ odcinajÄ…c zasilanie
C3: 1000µF/16V
nymz dzielnika R6, PR1, R7, cewki przekaünika i diody
proporcjonalnym do napiÍ- LED. Odbiornik zostanie od- C4: 100nF
cia na zaciskach akumulato- łączony, a brak świecenia Półprzewodniki
ra. W zaleÅ‚noÅ›ci od wyniku diody LED da nam wyraü- D1: 1N4148 lub odpowiednik
porÛwnania, na wyjÅ›ciu VZ nie do zrozumienia, Å‚e dal-
D2: zielona dioda LED 5
IC1 wystÍpuje napiÍcie rÛw- sze czerpanie energii z aku-
IC1: 723 (LM723, UAA723
ne kilku woltom, lub wy- mulatora grozi jego całkowi-
Rys. 2. lub inny odpowiednik, nie
jÅ›cie to znajduje siÍ na po- tym rozÅ‚adowaniem.
stosować kostek produkcji
da mołe spotkaĘ takłe ko- tencjale masy zasilania. Naciskając przycisk
CEMI)
goÅ›, kto oglÄ…dajÄ…c np. mecz UkÅ‚ad doÅ‚Ä…czamy do START moÅ‚emy na chwilÍ
IC2: 4011
piÅ‚karski na telewizorze za- akumulatora za poÅ›rednict- przywrÛciĘ dopÅ‚yw prÄ…du do
T1, T2: BC548 lub
silanym z akumulatora sa- wem złącza CON2, a obcią- odbiornika, naleły jednak
odpowiednik
mochodowego zapomni Å‚enie, (np. Å‚adowarkÍ aku- korzystaĘ z tej moÅ‚liwoÅ›ci
Różne
o boÅ‚ym Å›wiecie i ograniczo- mulatorÛw) przyÅ‚Ä…czamy do jedynie w wyjÄ…tkowych
CON1, CON2: ARK2
nej pojemności akumulatora. złącza CON1. Niski stan lo- przypadkach.
REL1: przekaz
nik typu
Nawet sÅ‚uchanie muzyki giczny utrzymujÄ…cy siÍ Na rys. 2 pokazano roz-
RM82/12V
z radioodtwarzacza samo- przez chwilÍ (po mieszczenie elementÛw na
S1: przycisk START lutowany
chodowego podczas postoju naciÅ›niÍciu przycisku pÅ‚ytce drukowanej, ktÛrej
w płytkę
pojazdu moÅ‚e doprowadziĘ START) na wejÅ›ciu ustawia- mozaikÍ przedstawiono na
do szybkiego rozładowania jącym przerzutnika R-S,zbu- wkładce wewnątrz numeru.
PÅ‚ytka drukowana wrazzkom-
akumulatora samochodu, dowanego z bramek NAND O montału urządzenia nie
pletem elementÛw jest dostÍp-
zwÅ‚aszcza kiedy uÅ‚ywamy IC2A i IC2B powoduje wÅ‚Ä…- da siÍ powiedzieĘ niczego
na w AVT - oznaczenie AVT-
wzmacniacza o duÅ‚ej mocy czenie tego przerzutnika, szczegÛlnego: jak zwykle
1214.
wyjÅ›ciowej, wyposaÅ‚onego spolaryzowanie bazy tran- rozpoczynamy od elementÛw
w przetwornicÍ podwyÅ‚sza- zystora T2 i w konsekwen- o najmniejszych gabarytach, prostu jednego zasilacza
jÄ…cÄ… napiÍcie (pomagaÅ‚em cji zwarcie stykÛw przekaü- a koÒczymy na wlutowaniu z pÅ‚ynnÄ… regulacjÄ… napiÍcia
takÅ‚e pchaĘ samochÛd po ta- nika RL1 oraz wÅ‚Ä…czenie w pÅ‚ytkÍ przekaünika REL1. wyjÅ›ciowego. Do takiego za-
kim ìkoncercieî). diody LED D2, ktÛra zielo- Pod ukÅ‚ady scalone jak za- silacza doÅ‚Ä…czamy wykona-
Schemat elektryczny nym światłem sygnalizuje wsze warto zastosowaĘ pod- ny układ i ustawiamy jego
ukÅ‚adu, ktÛrego budowÍ wÅ‚aÅ›ciwe napiÍcie na zacis- stawki. napiÍcie wyjÅ›ciowe na ok.
chciaÅ‚bym zaproponowaĘ kach akumulatora. Do obciÄ…- UrzÄ…dzenie zbudowane 12,2V. NastÍpnie bardzo po-
moim CzytelnikomzostaÅ‚ po- Å‚enia zaczyna pÅ‚ynąĘ prÄ…d, ze sprawnych elementÛw woli pokrÍcajÄ…c potencjo-
kazany na rys. 1. Tym razem co powoduje powolny spa- nie wymaga ładnego uru- metrem montałowym PR1
zagoniliÅ›my do roboty kolej- dek napiÍcia na akumulato- chamiania, a jedynie prostej ìÅ‚apiemyî moment wÅ‚Ä…cza-
nego ìkonia pociÄ…gowegoî rze. W momencie, kiedy na- regulacji. Do jej wykonania nia i wyÅ‚Ä…czania tranzystora
elektroniki: sÍdziwy, lecz piÍcie uzyskiwane z dziel- bÍdziemy potrzebowaĘ ürÛd- T1. Po wykonaniu tej czyn-
wciÄ…Å‚ uÅ‚yteczny stabilizator nika stanie siÍ niÅ‚sze niÅ‚ Å‚a regulowanego napiÍcia noÅ›ci moÅ‚emy uwaÅ‚aĘ wy-
napiÍcia typu 723. Do na- napiÍcie odniesienia ukÅ‚a- o wartoÅ›ci 12..13V i dowol- konany ukÅ‚ad za sprawny
szych celÛw nadaje siÍ on du UAA723 (ok. 7,2V, w za- nego zasilacza o napiÍciu i gotowy do eksploatacji.
idealnie, zawiera bowiem lełności od producenta), na zbliłonym do 12V lub po Zbigniew Raabe, AVT
Elektronika Praktyczna 10/98
72