3110398622

WSTĘP

Korzyści zdrowotne wynikające ze spożycia grzybów znane są od tysięcy lat. W medycynie krajów Dalekiego Wschodu (Chiny, Japonia, Korea, część azjatycka Rosji) stosuje się produkty z grzybów jako suplementy diety lub jako leki od ponad 2000 lat [1]. Na Zachodzie, grzyby spożywano przede wszystkim ze względu na ich walory smakowe i zapachowe. Jednak w ostatnich latach grzyby znalazły się w centrum zainteresowania uczonych z całego świata jako źródło substancji biologicznie aktywnych o korzystnym wpływie na funkcjonowanie organizmu człowieka. Efektem tych badań było wprowadzenie na rynki światowe tzw. mykofarmaceutyków czy też grzybowych suplementów diety. O skali i randze tego zjawiska świadczy fakt, że grzyby jadalne zostały zaliczone do grupy produktów określanej mianem „żywności funkcjonalnej” - tj. żywności o udokumentowanym badaniami naukowymi korzystnym wpływie na zdrowie ponad ten, który wynika z obecności w nich składników odżywczych tradycyjnie uznanych za niezbędne [2-5].

Od wieków wiadomo, że niektórzy przedstawiciele grzybów z klasy Basidiomycetes (Podstawczaki) posiadają właściwości przeciwnowotworowe. Po raz pierwszy zademonstrował je Lucas i wsp. [6] na ekstrakcie sporządzonym z owocników Boletus edulis (borowik szlachetny) w teście z użyciem komórek sarkoma 180 u myszy. Zespół Lucasa wyizolował również z Cafoatia gigantea (purchawica olbrzymia) calvacin, który w 1960 był najpopularniejszym produktem naturalnym izolowanym z grzybów o właściwościach przedwnowotworowych [7], Działanie calvacinu potwierdzono w komórkach Sarcoma 180, gruczolaka sutkowego 755, białaczki L-1210 oraz HeLa [4].

Pod względem chemicznym, z pośród licznych substancji biologicznie aktywnych o właściwościach przeciwnowotworowych pozyskiwanych z grzybów, zdecydowaną większość stanowią polisacharydy [4, 8-12]. Głównym ich źródłem jest ściana komórkowa komórek grzybowych. Przy czym, jak wykazano w badaniach, chityna i chitosan nie posiadają aktywności antynowotworowej [13]. Pod względem chemicznym większość polisacharydów grzybowych o właściwościach przeciwnowotworowych można zaliczyć do pochodnych (1—>3), (1—>6) 0-glukanów oraz (1—>3) a-glukanów [14]. Związki te zbudowane są z linearnego lub rozgałęzionego łańcucha, utworzonego przez cząsteczki glukozy oraz z łańcucha bocznego zawierającego różną kombinację innych cukrów prostych, głównie kwasu glikuronowego, ksylozy, galaktozy, mannozy, arabinozy lub rybozy. Powszechne są również kompleksy białkowe. Równie liczną grupę wielocukrów o właściwościach przeciwnowotworowych stanowią glukany, gdzie cząsteczka wielocukru utworzona jest z innych niż glukoza monosacharydów. U grzybów, najczęściej występują glukany zawierające w przeważającej mierze: arabinozę, mannozę, fukozę, galaktozę, ksylozę, kwas glikuronowy jak również glukozę [12].

Struktura chemiczna a właściwości przeciwnowotworowe