3132015355

Siła oddziaływania religijnego słowa była różna. Niektóre kazania trwały godzinami i do budzenia zasypiających w trakcie kazania dorosłych używano kija z piórami łaskocząc im nosy; drugim końcem kija, (bez piór) karano za złe zachowanie chłopców.⁹ Natomiast np. kazania Jonathana Edwardsa (1703-1758), poprzez logiczność, obrazowość, siłę przekazu, do głębi wstrząsały kongregacją, powodując liczne nawrócenia. Słuchając jego najsłynniejszego kazania Grzesznicy w rękach gniewnego Boga (Sinners in the Hcmds of an Angry God, wygłoszonego w Enfield, Connecticut, 8 lipca 1741) wierni krzyczeli z bólu, dostawali ataków histerii, mdleli przeżywając duchowe męki. ¹⁰

Kler nie był jedyną klasą, która interpretowała Biblię i teksty święte. Już w latach 1636-1638 doszło do konfliktu pomiędzy duchownymi i politycznymi przywódcami Massachusetts Bay Colony, a grupą intelektualistów świeckich, zarówno mężczyzn, jak i kobiet, którzy twierdzili, że mogą przechodzić transformacje wewnętrzne bez przewodnictwa duchownych. Jednym z najbardziej znaczących mówców i osobowości reprezentujących tę postawę była Annę Hutchinson (1591-1643), skupiająca na sobie nienawiść kleru z powodu spotkań, które odbywały się w jej domu, a których celem były dyskusje dotyczące kazań, ich logiki, treści i sposobu przekazu. Analizując kazania kościelnych. Kazania Purytan obejmowały: fragment tekstu biblijnego, naukę wynikającą z przedstawionego fragmentu tekstu, powody wyboru danego fragmentu, możliwe zastosowania płynącej z niego nauki w życiu. Głoszący kazania Purytanie używali języka potocznego, nie opierali się na retoryce klasycznej, omijali cytaty z greki czy łaciny. Pomimo prostego stylu, kazania te były dokładnie przygotowane i przemyślane tak. aby ukazać, że przemawia przez nie duch Boga. a ich celem było zbliżenie wiernych do Stwórcy, nawrócenie niewierzących. Kazania Purytan były wystąpieniem przed publicznością w konkretnym miejscu i okolicznościach. Aby jak najlepiej przekazać wolę Boga otwierali się na Boską inspirację, przemawiali często z pamięci, opierając się na zarysie kazania. Nie mając przed sobą całości tekstu, zawierali w kazaniach spontaniczne przy kłady i obserwacje, którymi zainspirował ich Duch Święty. Ich umysł, język, mowa ciała, miały być jedynie przekaźnikami boskiego słowa. W ten sposób kazania nabierały dramatyczności. Por. S. F. G u s t a f s o n, Eloąuence is Power. Oratory and Performance in Early America, University of North Carolina Press. Chapel Hill, 2000. s. 14-18.

⁸ Przywódcy religijni i polityczni byli kształceni na retorycznych wzorcach angielskich, które sięgały tradycją do retoryki greckiej i rzymskiej. Patrz: W. S. H o w e 1 1, “English Backgrounds of Rhetoric"; W.G u t h r i e, "Rhetorical Theoty in Colonial America”; C. W. E d n e y, "English Sources of Rhetorical Theory in Nineteenth-Century America”, w: K. R. Wallace, ed., A History of Speech Education in America. Appleton-Century-Crofts, New York, 1954, s. 3-126. Absolwenci pierwszych uniwersytetów kolonialnych byli przede wszystkim kształceni na pastorów, którzy silą słowa mówionego i pisanego mieli szerzyć i umacniać wiarę. Z dziewięciu powstałych w czasach kolonialny ch college'ów tylko Academy and College (1753-55. Philadelphia, Pennsylvania), miał charakter świecki. Hanard powstały w Massachusetts (1638) i Yale w Connecticut (1701) zostały utworzone pod patronatem puiytańskim. College of William and Mary w Virginii (1693) i Kings' College, obecnie Columbia University został założony w Nowym Jorku (1754) pod patronatem kościoła anglikańskiego, The College of New Jersey, obecnie Princeton (1746) pod patronatem kościoła presbitariańskiego. Brown University w Rode Island (1764) pod wpływem baptystów. Rutgers w Newy Jersey (1766) duńskich reformatystów. Dartmouth w New^: Hampshire (1766), pod wpływem misjonarzy. Z 76 absolwentów Hanardu w latach 1648-1656 aż 59 zostało pastorami. Por. T. E. C o u 11 o n, "Trends in Speech Education in American Colleges 1835-1935”. Doctoral dissertation. New York University, 1935, s. 21.

⁹E. Lanouette, "New England Puritans”, w: Visiting Our Past: America ’s Historylands, The National Geographic Society. Washington. D.C., 1986, s. 68.

¹⁰ R. C. P o o 1 e y, ed., The United States in Literaturę. Scott. Foresman and Company. Chicago. 1963, s. 112.

8