3184152985

[15] ENERGIA W FOTOSYNTEZIE 453

wielokrotnie przekazywany między uczulaczami, to jego wędrówkę można opisać jako dyfuzję wzbudzenia (64). Postać współczynnika dyfuzji, opisującego ruch ekscytonu zależy od jego średniej drogi swobodnej, oraz od sieci kryształu. W przypadku, gdy średnia droga swobodna ekscytonu jest rzędu stałej sieci, a więc odległości między uczulaczami, to ekscyton „skacze” pomiędzy węzłami sieci i jest rozpraszany praktycznie na każdym węźle. W tym przypadku współczynnik dyfuzji zależy od odległości i czasu przeskoku. Gdy droga swobodna jest dłuższa, to ekscyton porusza się w sposób koherentny i jego współczynnik dyfuzji zależy od niej oraz od pędu ekscytonu.

Do opisu migracji singletowego ekscytonu w molekularnych kryształach stosuje się na ogół model niekoherentny: jest to więc model, który należy stosować również do jednostek fotosyntetycznych gdyż jedynie w bardzo niskich temperaturach i w bardzo czystych kryształach obserwuje się koherentny ruch ekscytonu. A więc w jednostkach fotosyntetycznych można zawsze mówić o lokalizacji wzbudzenia bądź też o zlokalizowanym ekscy-tonie.

VIII. Parametry charakteryzujące przekazywanie energii

Zbierzmy parametry, które służą do scharakteryzowania mechanizmu przekazywania energii:

1.    Szybkość przekazywania energii (energy transfer ratę), lub też liczba przekazań na jednostkę czasu K[sek~]; używany również bywa termin czas

przeskoku (hopping time)

2.    Energia oddziaływania między partnerami, mierzona rozszczepieniem ekscytonowym poziomów w wyniku oddziaływania D — A.

3.    Stała dyfuzji wzbudzenia — cm²/sek,

4.    Odległość między partnerami D — A.

5.    Krytyczna odległość R„ między D i A, taka przy której prawdopodobieństwo przekazywania jest równe prawdopodobieństwu dezaktywacji wzbudzenia na innej drodze.

W poszczególnych teoriach występują inne wielkości związane przeważnie z wprowadzonym modelem, jak na przykład promień sfery czynnej w teorii Jabłońskiego (68).

Bardzo dobry sposób na określenie mechanizmów przekazywania energii stanowi porównanie pomiarów depolaryzacji fluorescencji spowodowanej przekazywaniem energii z przewidywaniami teoretycznymi (54, 68). Wymaga to jednak przeprowadzenia specjalnych pomiarów na przykład pomiarów czasów życia oddzielnie dla dwu spolaryzowanych składowych światła fluorescencji.

2 Postępy Biochemii