3329133715

Wrodzone wady metabolizmu puryn i pirymidyn

Agnieszka Jurecka¹-²^

'Katedra Biologii Molekularnej, Uniwersytet Gdański, Gdańsk

"Klinika Chorób Metabolicznych, Endokrynologii i Diabetologii, Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka", Warszawa

“Katedra Biologu Molekularnej, Uniwersytet Gdański, ul. Kładki 24, 80-822 Gdańsk; tel.: [phone], e-mail: [e-mail]

STRESZCZENIE

Wrodzone wady metabolizmu (IEM, ang. inbom errors ofmetabolism) puryn i pirymidyn (P/P) należą do chorób o szerokim spektrum objawów klinicznych. Mogą one pojawić się w każdym wieku prowadząc do zaburzeń funkcjonowania wielu układów: odpornościowego, krwiotwórczego, nerwowego, szkieletowo-mięśniowego, oraz z powodu wyjątkowej nierozpuszczalności produktów metabolizmu zasad puiynowych, również układu moczowego. Obecnie znanych jest 30 defektów enzymatycznych szlaku puiyn i pirymidyn, z czego 15 posiada klinicznie znaczące konsekwencje. Analiza częstości występowania w oparciu o liczbę wykrytych przypadków wybranych zaburzeń szlaku P/P w Polsce w stosunku do zdrowej populacji jak również znaczne opóźnienie w ustaleniu właściwego rozpoznania, wskazują na niedostateczny stopień rozpoznawalności tych chorób w naszym kraju. Ko-

P/P, a

WPROWADZENIE - BIOSYNTEZA NUKLEOTYDÓW

Wykaz skrótów: ADA — deaminaza ade-nozynowa; ADSL — liaza adenylobursz-tynianowa; AMDP — deaminazy AMP; DHP - dihydropirymidynaza; DPD - dehydrogenaza dihydropirymidynowa; ESI — jonizacja elektrosprejem; FJHN — rodzinna młodzieńcza nefropatia; GC-MS — chromatografia gazowa-spektromeria mas; HPLC — wysokosprawna chromatografia cieczowa; HPLC MS/MS — wysokosprawna chromatografia cieczowa połączona z tandemową spektrometrią mas; HPRT -fosforybozylotransferaza hipoksantynogu-aninowa; IEM — wrodzone wady metabolizmu; ITPA - ITPaza, pirofosfohydrolaza ITP; MCF - deficyt kofaklora molibdeno-go; MS/MS - tandemowa spektrom

Nukleotydy są syntetyzowane z amfibolicznych związków pośrednich (synteza de novo) lub przez ponowne wykorzystanie wolnych, istniejących już zasad (szlak rezerwowy; ang. salnage synthesis — dosłownie synteza ratunkowa) (Ryc. 1 i 2). Zdolność do przeprowadzenia reakcji rezerwowej nukleotydów z wykorzystaniem źródeł endogennych, eliminuje zapotrzebowanie na egzogenne nukleotydy, i w efekcie puryny i pirymidyny nie są niezbędne w diecie. Reakcja rezerwowa jest głównym źródłem nukleotydów do syntezy DNA, RN A oraz kofaktorów enzymów. Pobrane z pokarmem kwasy nukleinowe ulegają pozako-mórkowej hydrolizie poprzez wspólne działanie endonukleaz (rybo- i deoksy-rybonukleaz), egzonukleaz (fosfodiesteraz) oraz fosforylaz nukleozydów. Endo-

/ .postcpybiochemii.pl

tria mas; MTAP — fosforylaza metyltioade-nozynowa; PEG-ADA - bydlęca deaminaza adenozynowa połączona z glikolem polietylenowym; PRPS (s) — syntetaza fosforybozylopirofosforanowa (nadaktyw-ność); Pu-NT — 5'-nukleotydaza puryn; (D)-ryboza - deoksyryboza; SAHH -	APRT-
hydrolaza S-bursztynylohomocysteinowa; SCID — ciężki złożony niedobór odporności; TLC - chromatografia cienkowarstwowa; TPMT — melyllransferaza tiopu-rynowa; UMPS - syntetaza UMP; UP -	Ade<^

172