3434597053

dozwolone. Nie wyklucza się stosowania środków socjotechnicznych, psychotechnicznych, czy nawet medyczno-biologicznych dla uformowania ludzi zdolnych do przestrzegania norm prawa karnego⁴⁴.

Myśl pesonal i styczna opiera się na realizmie, uznaje, że człowiek jest dobry, ale równocześnie zdolny i skłonny do złego, uznaje i respektuje wolność wyboru człowieka pomiędzy dobrem a złem, ale przypomina, że konsekwencją tej wolności jest odpowiedzialność. W tym świetle nie można zagwarantować poprawy człowieka za pomocą instrumentów prawnych i penitencjarnych, niejako w wyniku automatyzmu oddziaływania czynników zewnętrznych, gdyż natura ludzka, wymaga najpierw gruntownego uzdrowienia w postaci głębokiej wewnętrznej przemiany moralnej, ale do tego potrzeba osobistej i odpowiedzialnej decyzji. Można i trzeba przestępcy rozsądnie pomagać, ale należy pamiętać, że tylko on sam w swojej wolności może zdecydować się na poprawę. Może, ale nie musi. Żadna inżynieria psychologiczna i użycie korekcyjnych środków oddziaływania nie zapewnią więc na tym polu zadawalających rezultatów. Oczywiste jest, że przestępcy nie można traktować jak dziecka, ale wyłącznie jako racjonalnego, samo-stanowiącego, moralnie odpowiedzialnego dorosłego człowieka. Terapeutyczne czy wyłącznie wychowawcze ukierunkowanie kary kryminalnej instrumentalizuje lub infantylizuje zagadnienie karania. Jeżeli dorosłych sprawców będzie się traktować jak chorych lub dzieci, to nigdy nie dojrzeją i nie wezmą odpowiedzialności za poprawę, za swoje życie, tym bardziej, że często mają oni skłonność do przerzucania odpowiedzialności za przestępstwo na inne osoby⁴⁵. Współczesna psychologia zakwestionowała już uproszczone idee, które były podstawą ideologii resocjalizacji. Sformułowano wniosek, iż każde „leczenie penitencjarne” od samego początku skazane jest na niepowodzenie, jeżeli zakłada przymus.

Współcześnie w naukach penalnych coaraz wyraźniej uznaje się, że początkiem poprawy przestępcy jest poniesienie i wzięcie odpowiedzialności za swoje czyny. Krytykuje się programy resocjalizacyjne, których cechą charakterystyczną jest oparcie pomocy psychoterapeutycznej na idei poszukiwania uwarunkowań czynu i winy poza osobowością sprawcy. Prof. Władysław Mącior pisze, że bardzo często owocem właśnie takich oddziaływań stawała się przemiana powierzchowna, o znamionach poprawności „politycznej”, nie dotykająca wymiaru decyzji moralnych osoby⁴⁶. Proces wpływania na

⁴⁴    Zob. także B. Wildstein, Powrót do kary. Odejście od tradycyjnej idei sprcnviedliwości podważyło fundament społecznego ładu. ..Rzeczpospolita" 2001, 179, s. A8.

⁴⁵    Por. S. Kuczkowski, Psychoterapia patologicznego poczucia winy, „Collectanea Theologica" 1974, z. 4, s. 58-59; A. Kępiński, Rytm życia, Kraków 1972, s. 82.

⁴⁶    Por. W. Mącior, Wiara w resocjalizację, s. C3.