3462403070

WPROWADZENIE

W końcu sześćdziesiątych i na początku siedemdziesiątych lat XX wieku, w okresie poważnych niepokojów społecznych w USA i w niektórych krajach Europy Zachodniej, nastąpiło ostateczne, jak się wydaje, załamanie teoretycznej atrakcyjności dominującej tam dotąd funkcjonalistycznej wizji społeczeństwa. Zaczęły się też wówczas rozpowszechniać nowe nazwy dla określenia mających długą tradycję, a teraz zdobywających coraz więcej zwolenników, sposobów uprawiania socjologii. Obok terminów: „socjologia działania", ..socjologia egzystencjalna", „socjologia fenomenologiczna" (por. np. Szacki 1977: 15 - 16) pojawiły się terminy określające interesujące mnie w tej pracy nurty socjologii: „socjologia radykalna", „socjologia krytyczna", „socjologia refleksyjna", „socjologia dialektyczna", „socjologia humanistyczna" {nurt ten poza nazwą nie ma wiele wspólnego z kierunkiem zapoczątkowanym u zarania XX wieku przez Maxa Webera i Floriana Znanieckiego). Te spośród „nowych" nurtów, które będą poniżej analizowane, miały cechy indywidualne, ale miały też pewne ważne cechy wspólne. U podstaw ich wszystkich leżało założenie, że socjologia jako dyscyplina nauki ma być równocześnie: po pierwsze — gruntowną krytyką tendencji naturali-stycznej w socjologii (według której podstawowe cechy społeczeństwa są identyczne z podstawowymi cechami świata przyrody, metody i teorie socjologii powinny być więc formalnie identyczne z metodami i teoriami przyrodoznawstwa), po drugie — dogłębną makrostrukturalną analizą istniejącego społeczeństwa, po trzecie — analizą możliwości przezwyciężenia tego stanu rzeczy, opartą na negatywnym jego ocenianiu, po czwarte — opartą na wspomnianych rozważaniach aksjologicznych analizą sensu i możliwości budowy innego, lepszego społeczeństwa".

7