348068524

54

54

J. M. K r e i n er

Ryc. 1. Tchórz, Mustela putrius L. Fot. W. Strojny

Cenną cechą w ujęciu problematyki jest częste po* dejście historyczne do omawianych zagadnień (wypływa (to niewątpliwie z żywych zainteresowań i rozległej wiedzy Autora w dziedzinie historii nauki). Historyczne naświetlenie pozwala Czytelnikowi na lepsze zrozumienie i9toty wielu teorii i umożliwia zapoznanie się z trudną ale jakże ciekawą drogą do licznych odkryć naukowych.

Wyjątkowo szybki rozwój astronomii w ostatnich dziesięcioleciach powoduje, że tego typu książki szybko się dezaktualizują w wielu partiach tekstu. W wydaniu V Astronomii ogólnej Autor przedstawił stan wiedzy astronomicznej na przełomie lat 1972—1973. Wymagało to w stosunku do wydania czwartego (1970) uaktualnienia znacznych fragmentów podręcznika. Wprowadzono m. in. nowe dane do rozdziału o najbliższym otoczeniu Ziemi, przytoczono również wyniki badań Księżyca, Marsa, Wenus i Merkurego prowadzone z pokładów stacji międzyplanetarnych. W najnowszym wydaniu uwzględnione są odkrycia związane z kwazarami i pulsarami, jak też wyniki najnowszych prac dotyczących budowy Wszechświata. W porównaniu do poprzedniej edycji, uległo zmianie łącznie około 10% tekstu.

Pewną niedogodnością książki — -traktowanej jako podręczne kompendium wiedzy astronomicznej — są trudności z dotarciem do danych zawartych w tabelach umieszczonych w tekście. Być może, przesunięcie niektórych tabel na koniec podręcznika i zamieszczenie ich w formie dodatków ułatwiło by korzystanie z nich. Również dodanie pewnej liczby zadań i ćwiczeń (do już istniejących) uczyniło by omawiany podręcznik jeszcze bardziej użytecznym przy zajęciach dydaktycznych na wyższych uczelniach.

Te drobne propozycje odnośnie następnego wydania w żadnej mierze nie pomniejszają wysokiego poziomu książki, która na pewno, podobnie jak i poprzednie wydania, wkrótce zniknie z półek księgarskich.

Władysław Strojny: Spotkania ze zwierzętami, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1975, cena zł 48.—

Najnowsza, dziesiąta już z kolei popularnoprzyrodni-cza książka prof. Władysława Strojnego Spotkania ze zwierzętami, stanowi zbiór ponad stu opowiadań — wspomnień autora z obserwacji i kontaktów ze światem zwierząt. Najwięcej opisów poświęca autor ptakom oraz ssakom i owadom, uwzględnia jednak również i zwierzęta niższe. Większość opisów dotyczy fauny krajowej, nie brak jednak i własnych obserwacji zwierząt egzotycznych, jakie autor miał możność zebrać w czasie swych licznych podróży. Przykładowo można podać: Żądlą pszczoły indyjskiej, Igraszki delfinów, Meduzy Bałtyku, Morza Czarnego i Morza Arabskiego, W ojczyźnie pawia zwyczajnego, Jeżowce i małże z Adriatyku, Magot na skałach Gibraltaru.

Rozległa wiedza przyrodnicza, której wyrazem są rozprawy naukowe ogłaszane w czasopismach specjalistycznych, wielkie zdolności obserwacji życia zwierząt i umiejętność przedstawiania w interesujący sposób przyrody uczyniły z autora swoistego mistrza popularyzacji. Nic też dziwnego, że zarówno przyrodnicy jak i miłośnicy przyrody witają z radością książkowe pozycje prof. W. Strojnego, które spośród naszej popularnonaukowej literatury przyrodniczej wyróżniają się zawsze umieszczanymi pięknymi fotogramami wykonanymi przez autora. Obok bystrości obserwacji należy podnieść wielką cierpliwość autora przy wykonywaniu zdjęć fotograficznych żywych modeli, znajdujących się najczęściej w ruchu i unikających kamery, jak również dużą zdolność wychwytywania najciekawszych szczegółów u fotografowanych obiektów.

Książka Władysława Strojnego zainteresuje w szczególności tych przyrodników i miłośników przyrody, którym leży na sercu poszanowanie i ochrona ginącej przyrody. Dla każdego czytelnika ibez względu na jego wiek, książka ta będzie stanowić interesującą i pouczającą lekturę. Przede wszystkim zaś nadawać się będzie doskonale dla uczącej się młodzieży jako lektura uzupełniająca program szkolny.

Ryc. 2. Wiewiórka pospolita, Sciurus vulgaris L. Fot.

W. Strojny