3220343145

Rozdział 21

Rys. 2. Krzywe obrazujące przebieg dysocjacji HOC1 i HOBr w funkcji pH wody.

Rozważania te mają istotne znaczenie dla osiągnięcia zakładanych celów chlorowania: przede wszystkim zdolności bakteriobójcze HOC1 i CIO' zdecydowanie się różnią. HOC1 jest znacznie bardziej efektywnym środkiem dezynfekcyjnym. Z drugiej zaś strony niezdysocjowany HOC1 łatwiej wchodzi w reakcje z materią organiczną dając uboczne produkty chlorowania.

Pod nazwą produkty uboczne chlorowania kryją się setki (a być może tysiące) związków powstających pod wpływem chloru z substancji organicznych obecnych w wodzie surowej. Związki te powstają w niewielkich ilościach ale ze względu na swój charakter: toksyczny, mutagenny czy kancerogenny muszą być brane pod uwagę w końcowej ocenie jakości wody uzdatnionej. Źródłem węgla organicznego dla reakcji tworzenia ubocznych produktów chlorowania mogą być zarówno naturalnie obecne w wodzie substancje organiczne takie jak substancje humusowe jak i związki o typowo antropogennym rodowodzie (np. fenole). Najbardziej ogólnie reakcję tworzenia ubocznych produktów chlorowania przedstawić można następująco:

prekursory THM + chlor —> THM + inne produkty uboczne

Większość ubocznych produktów chlorowania to związki chloroorganiczne choć pod wpływem tego utleniacza powstają także substancje nie zawierające chloru w cząsteczce np. aldehydy czy kwasy karboksylowe. Odrębną grupę ubocznych produktów chlorowania stanowią związki bromo- i chlorobromoorganiczne, które powstają w wyniku utlenienia bromków obecnych w wodzie surowej. (W niektórych wodach zawierających jodki mogą także powstawać związki jodoorganiczne).

Miarą całkowitej ilości związków halogenoorganicznych po chlorowaniu jest tzw. całkowity chlor organiczny (TOX). Wskaźnik ten jest wygodnym parametrem pozwalającym stwierdzić ilość powstałych ubocznych produktów chlorowania. Innym parametrem dobrze (w większości przypadków) skorelowanym z wartością parametru TOX lub potencjałem tworzenia THM jest absorbancja wody przy X = 254 nm [3],

Uboczne produkty chlorowania podzielić można na dwie grupy: nielotne związki halogenoorganiczne (NVOX) i lotne związki halogenoorganiczne (VOX). Zwykle ilość NVOX stanowi ok. 70-80% TOX podczas gdy VOX stanowi zwykle tylko 20-30% TOX. Należy sobie zdawać sprawę z faktu, iż to właśnie grupa lotnych produktów ubocznych jest stosunkowo dobrze poznana i zwykle oznacza się ilościowo związki należące do tej

450