3654574549

WPROWADZENIE

Wyodrębnienie finansów publicznych sektora samorządowego należy wiązać przede wszystkim z przesłankami ustrojowymi. Charakter państwa oraz jego założenia ustrojowe wyznaczają miejsce i rolę organów lokalnych (regionalnych) oraz ich gospodarki finansowej w systemie finansów publicznych. Organizacja aparatu państwowego i relacje między szczeblami struktury państwa wpływają na unormowania odnoszące się do poszczególnych segmentów sektora finansów publicznych. Ustrojowa ranga finansów lokalnych i regionalnych wiąże się ściśle z rolą, jaką samorząd terytorialny odgrywa w państwie.

Samorząd terytorialny reaktywowany w Polsce w 1990 r. w gminie¹, a od 1999 r. w powiecie² i województwie³, stanowi ważny element ustroju państwa. Istota samorządu terytorialnego polega na prawnie samodzielnym wykonywaniu zadań publicznych przy wykorzystaniu władztwa administracyjnego w gminie, powiecie i województwie, przez odrębne od państwa korporacje terytorialne, których organy posiadają legitymację demokratyczną. Zakres zadań JST oraz kompetencji ich organów daje obraz stopnia decentralizacji administracji publicznej państwa oraz przesądza o ich pozycji w strukturze administracji publicznej. Zgodność z prawem działań JST zapewnia nadzór weryfikacyjny, oparty na kryterium legalności.

Finanse samorządu terytorialnego tworzy ogół stosunków społecznych (ekonomicznych) związanych z gromadzeniem dochodów i dokonywaniem wydatków przez JST oraz ich związki. Finanse można wyodrębnić z całokształtu stosunków ekonomicznych na podstawie kryterium ich związku z pieniądzem. Oznacza to, że obejmują one te stosunki ekonomiczne, które mają charakter pieniężny. Ich zewnętrznym przejawem jest przepływ strumieni pieniężnych między różnymi podmiotami - uczestnikami stosunków finansowych. Aktywnymi uczestnikami tych stosunków są podmioty władzy publicznej, tj. państwo i JST (województwo samorządowe, powiat, gmina), co przesądza o wyodrębnieniu finansów publicznych. Ze względu na wagę i znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania państwa oraz samorządu terytorialnego, stosunki finansowe są regulowane przez prawo. Prawnie ukształtowany sposób funkcjonowania finansów publicznych, w tym finansów samorządu terytorialnego, opiera się na zasadach, instytucjach i procedurach regulujących gromadzenie i wydatkowanie zasobów pieniężnych JST i ich

15

1

   Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).

2

   Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.).

3

   Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 z późn. zm.).