3574672123

4.2. Rozwój zawodowy jako. _ 99

mogą tworzyć skomplikowany układ motywacyjny, skłaniający do wyboru określonego zawodu. Dlatego możliwe motywy wyboru zawodu nauczyciela nie ograniczają się z pewnością do tych, które zwerbalizowali moi rozmówcy.

Uwzględniając te motywy, które wymienili w swoich relacjach nauczyciele, dokonuję ich klasyfikacji ze względu na główny motyw podjęcia pracy. Narracje związane z przyczynami podjęcia pracy nauczyciela układają się w cztery grupy motywów: wybór zawodu z przekonania (z własnej wewnętrznej potrzeby), wybór zawodu jako „alternatywa'’, wybór zawodu umożliwiającego realizację ważnych potrzeb oraz wybór przypadkowy.

Do pierwszej grupy można zaliczyć historie tych nauczycieli, którzy identyfikowali się z zawodem już w dzieciństwie, a także tych, którzy w okresie młodzieńczym i wczesnej dorosłości z przyczyn racjonalnych i emocjonalnych świadomie wybrali zawód. Do tej grupy należy między innymi Monika:

Monika: Wydaje mi się, że od zawsze istniała we mnie taka myśl, żeby uczyć, żeby być nauczycielem. Nauczycielka w szkole podstawowej duży wpływ na to miała, jej przykład, jakiś wzór.

Historie Huberta i Katarzyny uświadamiają, że zawód został wybrany świadomie z przyczyn racjonalnych — realizacja zainteresowań w przypadku Huberta, chęć społecznego awansu w przypadku Katarzyny:

Hubert: Natomiast w drugiej klasie zdecydowałem, że chciałbym mieć zawód, gdzie miałbym styczność z przedmiotem historia. To się klarowało, no i decyzja, jak maturę zdałem. Ona była jednoznaczna, żeby skończyć studia historyczne, no i potem ta specjalizacja nauczycielska.

Katarzyna: Dla mnie to był przede wszystkim awans społeczny, ponieważ w mojej rodzinie: tata szewc, wykonujący zawód strażaka, mama ekspedientka, tak, że ja byłam w naszej rodzinie pierwszą osobą, która poszła do średniej szkoły, zdała maturę i miałam szansę pójść na studia.

Natomiast relacje Ireny i Marka wskazują na emocjonalne uwarunkowania podjęcia decyzji o wyborze zawodu; Marek pragnął kontynuować rodzinną „tradycję”, Irena kierowała się ponadto młodzieńczymi ideałami. I chociaż nie były to z pewnością jedyne przyczyny wyboru zawodu (Irena wspomina wcześniej o autorytecie zawodu nauczyciela w rodzinnym Jordanowie), to odegrały one w tych dwóch biografiach decydującą rolę: