3574672129

4.2. Rozwój zawodowy jako. _ 105

jak to się robi, mur w szkole, nie miałam żadnego rozkładu materiału. Powiedziały, że nic nie mają. Jak to nie miały, jak pracowały po dziesięć lat, miały, ale nie chciały dać. Bardzo nieżyczliwe. I tak trwało, aż doszło do momentu, że przyszłam do domu, ojciec siadł i mówi: „to dziecko może ty się pomyliłaś, to się zwolnij". I ja: „dobra, zwalniam się" — ulżyło mi. I poszłam do pani dyrektor i stwierdziłam, że się zwolnię, bo ja się nie nadaję, a ona zaczęła mi spokojnie tłumaczyć, powiedziała, że ja wspaniale to robię, że mam się nie martwić, że nikt nie będzie miał do mnie pretensji. I wtedy dopiero jakoś mi te nerwy puściły.

Opowieść Weroniki ukazuje silnie stresującą sytuację początkującego nauczyciela, który musi dokonać weryfikacji wiedzy teoretycznej w praktyce. Nałożyło się tu wiele czynników, które doprowadziły respon-dentkę do decyzji o odejściu z pracy. Na pewno przyczynił się do tego brak wsparcia w gronie nauczycielskim, jednocześnie zawyżone wymagania Weroniki wobec samej siebie, pragnienie, aby każda lekcja była „pokazowa, popisowa’'.

Trudności z adaptacją mogą wynikać także z braku możliwości wykonywania wymarzonej pracy lub ciężkich warunków pracy. Ukazują to historie Katarzyny i Iwony, które podjęły obowiązki zawodowe niezgodne z uzyskanymi kwalifikacjami:

Katarzyna: Dostałam w tyłek w pierwszej pracy, bo nie było pracy dla biologów. Więc trzy pierwsze lata pracowałam w świetlicy, ale po trzech latach miałam dość, poszłam do dyrektora, że chcę w końcu uczyć biologii. Te trzy lata to były takie, że ja się źle czułam, coraz mniej mi się podobało, nie przygotowywałam się.

Iwona: Dostałam dużą nauczkę, był 90 rok, rodzice wyprowadzili się z T., tam jest duże bezrobocie, a tam był duży nawał nauczycieli. I miałam wyjście albo uczyć plastyki, albo dostać klasę wyrównawczą. [...] Wzięłam tę wyrównawczą, gdzie pozbierali dzieci z wszystkich okolic i dali takiej młodej nauczycielce. To było czternaścioro dzieci, a ja się czułam, jakbym miała ich osiemdziesiąt, wszystkie zaburzone.

Adaptacja zawodowa nauczycieli była zatem związana z wieloma czynnikami zewnętrznymi, a także z wcześniejszym przygotowaniem pedagogicznym. W sytuacji readaptacji, kiedy zmienia się któryś z elementów obecnie wykonywanej pracy, istotna staje się również postawa wobec zmian. Przykładem realizowania aktywnej postawy wobec zmian są historie Anny, Marka i Aliny, chociaż u każdego z nich wyrazem tej aktywności są inne działania. Anna reaguje na zmianę aktywnym dokształcaniem, Marek, projektując zmiany, angażuje do pomocy innych, Alina kreuje siebie jako samotną „bojowniczkę”: