3574672142

4.2. Rozwój zawodowy jako. 117

bie²⁷”. Janusz Reykowski wyróżnia w obrazie własnej osoby opinie i doświadczenia związane z własnym wyglądem i właściwościami fizycznymi, własnymi umiejętnościami i zdolnościami, własnymi potrzebami i postawami, własną pozycją wśród innych ludzi oraz opinie na temat tego, czego jednostka może oczekiwać od innych ludzi²⁸. Mówiąc o obrazie siebie, można wyróżnić kilka wymiarów Ja osobowościowego, tj.: „ja realne”, „ja idealne”, „ja powinnościowe” oraz „ja potencjalne (możliwe)”²⁹. Jedną z cech obrazu siebie jest zbieżność z ideałem — brak zbieżności z ideałem (obok akceptacji siebie i znajomości siebie)³⁰. Zarówno zbyt duża, jak i zbyt mała rozbieżność obydwu obrazów może być przyczyną dyskomfortu i w pierwszym przypadku może prowadzić do depresji, w drugim — do braku „napięcia”, koniecznego do rozwoju osobowości³¹.

W kwestionariuszu Lista Cech Idealnego-Realnego Obrazu Nauczyciela tak sformułowałam dyspozycję dla respondentów, aby uzyskać zestaw pożądanych cech nauczyciela oraz cech, które badani uznali za właściwe sobie, realizowane we własnej pracy nauczycielskiej. W ten sposób nauczyciele prezentowali własne oczekiwania wobec roli „idealnej” oraz zakres realizacji tego ideału przez siebie. Liczba wyborów cech „idealnego nauczyciela'’ waha się od 30 (Iwona) do 123 cech (Joanna), na 300 możliwych; średnia ilość wyborów to 82 wybrane cechy. Są to z założenia cechy o ładunku pozytywnym (skoro wybory dotyczą ideału nauczyciela). Wyniki wskazują, że respondenci wybierający 100 i więcej cech przeidealizowali obraz nauczyciela, wybierając prawie każdą cechę o ładunku pozytywnym. Wśród cech wybieranych przez większość respondentów znalazły się: aktywny, serdeczny, inteligentny, mądry, umiejący docenić, sumienny, kulturalny, odpowiedzialny, ambitny, wymagający, energiczny, przyjazny, pracowity, o szerokich zainteresowaniach, uprzejmy, cierpliwy, wytrwały, godny zaufania. Cechy idealnego nauczyciela, które uzyskały po jednym lub dwa wybory, a więc wskazują na indywidualne preferencje wybierającego, a nie całej grupy, to: uroczy, marzyciel, krytykujący, pobłażliwy, przystojny, idealista, bezkompromisowy, szybki, surowy, uparty, zaniepokojony, zawadiaka, władczy, konserwatywny, buntowniczy, myśli o sobie, prosty.

W odniesieniu do cech obrazu realnego wybory dotyczyły od 13 (Hanna) do 123 cech (Sylwia), średnia ilość wyborów w grupie to 54 wybory. Wśród wyborów pojawiały się już cechy negatywne — określające

²⁷    S. Si ek: Wybrane metody..., s. 345.

²⁸    J. Reykowski, G. Kochańska: Szkice z teorii osobowości. Warszawa 1980.

²⁹    L.A. Fe rvin: Psychologia osobowości. Przekł. M. Orski. Gdańsk 2002.

³⁰    S. Si ek: Wybrane metody..., s. 346.

^r J. Reykowski, G. Kochańska: Szkice z teorii osobowości...