3574672147

4.2. Rozwój zawodowy jako. , _ 119

dziej szczegółowy. Sylwia, Joanna, Katarzyna, Anna, Piotr to niektórzy nauczyciele z pierwszej grupy. W drugiej grupie są między innymi Alina, Zuzanna, Dorota i Irena. Te respondentki wybierały zdecydowanie więcej cech nauczyciela idealnego.

Istotną informacją jest zbieżność wybieranych cech obydwóch obrazów (idealnego i realnego), a więc „zgodność jakościowa'’. I tu również można respondentów podzielić na dwie grupy: niższej niż średnia zgodności obydwóch portretów (poniżej 45% zbieżnych cech) i zgodności wyższej od średniej (55% zgodności cech)³³. W grupie osób, których zgodność obydwóch obrazów jest niższa niż wynik całej grupy, są między innymi: Irena (22% zgodności), Hubert (25%), Zuzanna i Alina (26%), Dorota (32%). Te wyniki nie mogą być interpretowane jako brak identyfikacji zawodowej, o czym świadczy przykład Doroty czy Ireny (cytowane wyżej). Wskazują one raczej na idealizację obrazu nauczyciela, któremu respondenci nie są w stanie sprostać lub na „rozmycie” obrazu idealnego³⁴, przy jednoczesnej zdolności precyzyjnego opisywania realnego obrazu siebie. Nie można też wnioskować o tendencji do zaniżania przez te respondentki własnej oceny, ponieważ w ich samoocenach znalazła się bardzo mała ilość cech o ładunku negatywnym.

Powyższe wyniki, jak i wcześniej cytowane opinie nauczycieli na temat sposobów realizowania własnej roli, wskazują na ukierunkowanie nauczycieli na kompetencje natury osobowościowej, nie zaś instrumentalnej. Podobne wyniki uzyskała Anna Wiłkomirska w badaniach dotyczących zawodowych i społeczno-politycznych orientacji nauczycieli³⁵. Wybory cech kluczowych dla jakości własnej pracy wskazały na takie istotne cechy, jak: tolerancja, cierpliwość, wyrozumiałość, łatwość nawiązywania kontaktów z uczniem, sumienność i odpowiedzialność. Cechy, które nauczyciele uznali za ważne, a których sami (we własnej opinii) nie posiadają, to między innymi: konsekwencja, stanowczość, pewność siebie, szerokie kompetencje, gruntowne wykształcenie.

Zatem pomiędzy nauczycielskimi opiniami na temat pożądanych dla nauczyciela kompetencji a zgłaszanymi postulatami dotyczącymi treści kształcenia nauczycieli istnieje rozbieżność. Zarówno opinie moich respondentów dotyczące programów kształcenia

³³    Kryterium podziału wyników zgodności na: niski — poniżej 45% zgodności, zaś wysoki — powyżej 55% zgodności, wynika ze średnich wyników zgodności dla całej grupy, który wynosił 45%—55%.

³⁴    S. Siek mówi o globalnym, mglistym, niejasnym obrazie, mając na myśli sytuację, kiedy jednostka nie ma jasnej koncepcji roli, nie ma poczucia odrębności, specyficzności danej roli. Por. S. Siek: Wybrane metody..., s. 346.

³⁵    A. Wiłkomirska: Zawodowe i społeczno-polityczne orientacje nauczycieli. Warszawa 2002.