3574672159

1 28 _ 4. Biograficzne uwarunkowania.

Podsumowanie

Rozwój zawodowy nauczyciela nie rozpoczyna się w momencie podjęcia kształcenia zawodowego. Doświadczenia nauczycieli, będących obecnie w fazie stabilizacji życiowej, wskazują, że wielu z nich „było nauczycielami” na długo przed świadomym wyborem zawodu — tradycje rodzinne, predyspozycje osobowościowe, miejsce w grupie rówieśniczej, aktywność pozaszkolna przyczyniły się do utożsamienia się z zawodem nauczyciela. Relacje biograficzne nauczycieli w tym zakresie pokrywają się z wynikami badań Schutza, Crowdera i White’a, które wskazały, że główne przyczyny wyboru zawodu nauczyciela to: wpływ rodziny, przykład własnych nauczycieli, wpływ rówieśników, a także wcześniejsze doświadczenia pedagogiczne¹⁴. Późniejszy wybór zawodu nauczyciela to wynik przemyślanej decyzji, „przypadku” lub subiektywnego „braku” szansy na wykonywanie innego, wymarzonego zawodu. Jednak motywy wyboru zawodu nie przesądzały w przypadku respondentów o powodzeniu późniejszej identyfikacji zawodowej, chociaż wydają się istotne dla przebiegu adaptacji zawodowej.

Ocena własnych kompetencji zawodowych nauczycieli w kontekście postulowanych idealnych wzorów nauczyciela wskazuje, że nauczyciele na ogół akceptują poziom własnych kompetencji zawodowych, przy tym zarówno oceniając siebie, jak i kreując wizję idealnego nauczyciela, koncentrują się na kompetencjach „miękkich”, osobowościowych (chociaż ich wypowiedzi dotyczące dokształcania zawodowego ukazują potrzebę zdobywania kompetencji instrumentalnych, technologicznych).

Wielu nauczycieli postrzega swoją dotychczasową drogę zawodową jako zintegrowany proces, w którym każde doświadczenie zawodowe (zarówno sukces, jak i porażka) było istotne dla całokształtu ich rozwoju. Dalsze wizje rozwoju zawodowego jawią się jako konsekwencja identyfikacji zawodowej lub jej braku (a nie motywacji wyboru zawodu) oraz mogą być zależne od wieku nauczyciela i stażu pracy.

“ P. Schutz, K. Crowder, V. White: The deuelopment of a goal to become a teacher. „Journal of Educational Psychology” 2001, Vol. 93, issue 2, s. 299—308.