86_ 4. Biograficzne uwarunkowania...
z badań Janiny Parafiniuk-Soińskiej wskazują, że około 60% badanych nauczycieli twierdzi, że „dobra” sytuacja rodzinna ma pozytywny wpływ na pracę1. Czynnikami warunkującymi pozytywną sytuację rodzinną okazały się: zdrowie, zgodność w małżeństwie i wzajemny szacunek, a w dalszej kolejności posiadanie dzieci, wspólne zainteresowania, sytuacja materialna2.
W relacjach małżeńskich zachodzi w tym okresie potrzeba przebudowania dotychczasowych więzi i oparcia ich na innych kryteriach, dotyczących własnych, niepowtarzalnych cech a mniej na atrakcyjności fizycznej3. Zmiana relacji małżeńskich może mieć charakter ewolucyjny, prowadząc do pogłębienia i rozkwitu dotychczasowych więzi. Potwierdzają to między innymi doświadczenia Ewy i Anny:
Anna: Jest dobrym człowiekiem, pomaga mi dużo [...]. I nasze małżeństwo nie posuwało się ku schyłkowi, tylko ja mogę powiedzieć, że u nas tak jakby po dwudziestu latach to się rozwinęło, tak jakby początek.
Ewa: Z mężem to jakby takie odrodzenie tych wszystkich uczuć, czujemy się sobie potrzebni. Ale nie mamy czasu na konsumowanie tych dobrych chwil, oczywiście jakieś weekendowe wyjazdy.
Tomasz i Marta podkreślają, że ich małżeństwa ewoluowały — w przypadku związku Tomasza doprowadziło to do zbliżenia się poglądów wychowawczych i życiowych obojga małżonków, Marta przywiązuje wagę do budowania relacji małżeńskich, które zaowocują w przyszłości:
Tomasz: Z wiekiem coraz bardziej zaczynamy się zgadzać i nasze poglądy na wychowanie i na życie stają się bardziej radykalne. Myślę, że to też jest związane z procesem starzenia się, myślę, że z biegiem coraz bardziej.
Marta: Ale też ważne jest i z wiekiem do tego dochodzę, że tak musi być skonstruowane małżeństwo, że to, co teraz jest, to pracujemy na przyszłość, na starość. Żeby nie okazało się, że jak nie będzie dzieci, nie będzie, o czym rozmawiać.
Refleksja Marty z pewnością ma związek z faktem, że jej córki wchodzą w wiek dorastania, stąd przed 39-letnią respondentką jawi się po-
J. Parafiniuk-Soińska: Opinie nauczycieli o sobie i swojej pracy zawodowej. W: Problemy pedeutologii na przełomie XX i XXI wieku. Red. Z. Jasiński. T. Lewowicki. Opole 2000, s. 269.
0 Tamże.
R. Peck za: A. Bi rch, T. Mali m: Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do dorosłości. Przeł. J. Łuczyński, M. Olejnik. Warszawa 1995, s. 141—142.