3574672151

1 22 _ 4. Biograficzne uwarunkowania.

noznaczne z wystąpieniem syndromu. Objawami wskazującymi na wystąpienie tego kryzysu u nauczyciela mogą być: poczucie, że nie jest w stanie dalej pracować twórczo, że praca jest monotonna, nie przynosi satysfakcji, że nie można przezwyciężyć trudności i zmęczenia pracą zawodową.

W trzech biografiach objawy syndromu wypalenia są nasilone. Re-spondentki mówiły o uczuciu ogromnego zmęczenia pracą, chęci rezygnacji z pracy, braku satysfakcji z wykonywanego zawodu. Jedna z nich — Monika, która obecnie nie pracuje już w szkole, opisuje przyczyny rezygnacji z pracy:

Monika: ]a byłam bardzo zmęczona po pracy, mimo że ta praca była czymś, co robiłam dobrze, ale jednocześnie była to praca, która śmiertelnie mnie męczyła, chyba dlatego, że mam taki charakter, że tak podchodziłam do tej pracy. Nie wiem, czy można to nazwać wypaleniem tak do końca, ale ogromne fizyczne zmęczenie pracą.

Obecnie Monika wykonuje pracę związaną z zarządzaniem oświatą, co potwierdza opinię, że jednym ze sposobów radzenia sobie z wypaleniem zawodowym jest zmiana pracy nauczyciela na pracę typu organizatorskiego, badawczego, socjalnego⁴¹.

Dwie inne respondentki, które relacjonowały pojawiające się w ich życiu okresy „wypalenia”, pracują nadal. Mimo to Marta ohawia się powrotu sytuacji, którą już raz przeżyła:

Marta: ]a wiem, co to jest wypalenie. Kiedy ja szłam do pracy i nienawidziłam tego, ale najgorsze było myślenie: „Ale co ja innego potrafię?" To był ten jeden rok i nie chciałabym, żeby to się powtórzyło.

Marta, obecnie 39-latka, doświadczyła wypalenia zawodowego kilka lat wcześniej, po około 10 latach pracy, co mogłoby wskazywać na przeżywanie przez nią kryzysu pracy rutynowej. Obecnie podejmuje różnorodne działania, które, jej zdaniem, mogą ją uchronić przed powrotem kryzysu. Strategia radzenia sobie z kryzysem pracy rutynowej opiera się na podejmowaniu przez nauczyciela nowych zadań wewnątrz- i pozaszkolnych, kształceniu ciągłym, wdrażaniu się w nowe role po to, by redefinio-wać własną rolę zawodową i obowiązki pracy, a przez to unikać rutyny⁴². Stąd działania Marty wydają się jak najbardziej adekwatne do sytuacji, kiedy respondentka nie chce dopuścić do ponownego kryzysu.

⁴¹    Tamże, s. 162.

⁴²    Tamże, s. 165.