3870137084

132 1. WAWER. M PISKLAK, K. PARADOWSKA

ności molekuł ujawniły się w wyniku pomiarów czasów relaksacji, natomiast rejestracja widm molekuł wzbogaconych w ^,5N pozwoliła na wykazanie innej anizotropii ekranowania dla atomów azotu, co potwierdzono obliczeniami teoretycznymi stałych ekranowania [43].

LEK W POSTACI TABLETKI

NMR w fazie stałej był często stosowany do badania leków w tabletkach (sproszkowanych) [44—46]. Jedne z pierwszych prac dotyczyły różnych rodzajów aspiryny [44,45]. Diaz i inni zarejestrowali widma kilku rodzajów tabletek: aspiryny Bayera, reklamowanej jako super-mocnej (Bufferin) i o maksimum mocy (Anacin), ale różnice w intensywności sygnałów widać było tylko w zakresie 60-100 ppm, czyli typowym dla węglowodanów (dodawanych jako wypełniacze, np. skrobia).

W widmie ^l3C CP MAS tabletki paracetamolu [23] szerokie sygnały' w zakresie 60-100 ppm pochodzą od skrobi, a te wzakresie 30-40 ppm od glikolu polietylenowego (są to często używane materiały pomocnicze). Interesujące są sygnały w zakresie aromatycznym - węgle ono i meta dają oddzielne pary sygnałów ponieważ w krysztale nie ma rotacji podstawników: NH(CO)CH. ani grupy OH.

Wobec wysokich cen niektóiych leków, atrakcyjna finansowo staje się ich nielegalna produkcja. Problem ten jest jeszcze poważniejszy gdy dotyczy substancji o działaniu narkotycznym. MAS NMR jest tu przydatnym narzędziem do szybkiej identyfikacji zarówno substancji czynnej jak i składników masy tabletkowej.

Różnice przesunięć chemicznych między roztworem a ciałem stałym można powiązać ze strukturą krystaliczną. Obserwowano je dla pochodnych amfetaminy: chlorowodorku 3,4-metylenodioksy amfetaminy (J?,S)-MD A, pochodnej metylowej (MDMA) i etylowej (MDEA) oraz chlorowodorków efedryny i pseudoefedryny. Okazało się, że przesunięcia chemiczne (7?,5)-MDMA zmieniają się po wymieszaniu z laktozą. [46]. Można to przypisać tworzeniu sieci wiązań wodorowych, ale obecność cukru ma też wpływ na upakowanie molekuł — zwiększa ich mobilność w fazie stałej w porównaniu z czystym związkiem. Mieszanie z laktoząjest stosowane przez producentów nielegalnie produkowanych tabletek „Ekstasy”, dlatego istotne jest poznanie charakterystycznych zmian w widmie, a również możliwość wykorzystania tej techniki do ustalenia składników tabletki.

Interesującym obiektem jest też sildenafil, lek stosowany w chorobach układu krążenia ale obecnie powszechnie znany pod nazwą viagra i stosowany jako stymulator funkcji seksualnych. Analiza widm ¹⁵N i ^l3C MAS NMR w fazie stałej pozwoliła na przypisanie sygnałów, ustalenie miejsca protonowania i oddziaływań wewnątrz- i międzymolekularnych (nie ma danych krystalograficznych dla soli) [48]. Dane te zostały zastosowane do badania viagry w tabletkach. W postaci leku jest sól, cytrynian sildenafilu; jest on łatwy do identyfikacji bo tylko dwa węgle dają sygnały w zakresie typowym dla węglowodanów. Widmo ^,3C CPMAS viagry