396944575

16 Zctt. II Pmmyił Polski

Uszlachetnianiem węgla jest też wyrób brykietów: z miału węglowego w odpowiednich prasach, przy dodatku paru procent paku, który jest częścią składową smoły, otrzymuje się węgiel w formie różnych wielkości cegieł albo w formie jajowatej — są to brykiety z węgła kamiennego, które w zupełności zastępują grubsze sortymenty węgla.

Węgiel koksujący nie jest dobrym materiałem opałowym, gdyż topi się w piecu często wraz z rusztami, ale jest cennym, jedynym zresztą materiałem do otrzymywania koksu. Przez odpędzenie na gorąco części lotnych zwiększa się w nim zawartość pierwiastka „węgiel", przy czym powstaje twardy, porowaty koks. Proces ten odbywa się w piecach koksowych przy temperaturze ok 900—1 100\ Z odpędzonych części lotnych otrzymuje się gaz koksowniczy, lepszy od gazu świetlnego otrzymywanego w gazowniach, benzol, który jest surowcem przemysłu chemicznego i środkiem napędowym motorów spalinowych (auta itp.) w mieszance z benzyną, naftalinę, siarczan amonu, który jest mywany jako sztuczny nawóz w rolnictwie, i wreszcie smolę, nieoceniony surowiec przemysłu chemicznego. Z tej smoły wytwarza się oprócz paku olbrzymią ilość związków chemicznych: barwniki, aromaty, materiały wybuchowe, lekarstwa (łącznie ze znaną ogólnie aspiryną), masy plastyczne* itp. Rozwój tych działów przemysłu chemicznego jest uwarunkowany istnieniem złóż węgła koksującego i rozwojem koksownictwa, jak tego dowodzą przykłady ZSRR, Stanów Zjednoczonych Ameryki, Niemiec i Anglii.

Obecnie cała produkcja polska węgla koksującego jest przerabiana na koks. Zapotrzebowanie na koks je strony hutnictwa żelaznego zwiększa się i wzrastają jego wymagania co do jakości koksu; przed górnictwem węglowym polskim staje więc zadanie otworzenia nowych kopalń węgla koksującego, i to najlepszego.

Ze średnich gatunków węgla koksującego otrzymuje się tzw. koks opałowy (dla centralnych ogrzewań itp.), z lepszych gatunków węgla koksującego wytwarza się koks hutniczy (dla wielkich pieców), a z najlepszych — koks odlewniczy, specjalnie twardy, dla pieców odlewniczych.

Wspomnieć tu trzeba o innym sposobie uszlachetniania węgla kamiennego — o jego przeróbce na płynne paliwo. W chwili obecnej w Polsce istnieje stosunkowo nieduży zakład produkcji paliwa płynnego, podczas gdy w Anglii i Niemczech. Stanach Zjednoczonych

Wtn i    iic    | tvkwoju innych przemysłów