396944580

20

Zen. II

Przemysł Polski

Wzrost w ciągu niespełna trzyletniego okresu jest dwukrotny.

Przemyśl węglowy, który według liczb Narodowego Planu Gospodarczego na r. 1948 zatrudnia teraz już 21 proc. wszystkich pracowników przemysłowych w Polsce, ściąga zewsząd górników polskich na swojo kopalnie — nie tylko wolne siły w kraju, ale również łych. którzy przed kilkunastu laty zmuszeni byli szukać Chleba za granicą, a nawet stare wychodźstwo z Westfalii.

Wysiłki te uwieńczone są powodzeniem, które byłoby jeszcze wydatniejsze, gdyby nie trudności związane z pomieszczeniem tak znacznie zwiększonych załóg. Aby móc zapewnić dach nad głową swoim pracownikom, polski przemysł węglowy zmuszony jest prowadzić intensywną akcję budowlaną, na którą rząd — w ramach corocznie ustalanych planów gospodarczych — wyznacza poważne jak na nasze możliwości kwoty. Chodzi przy tym zarówno o remont domów mieszkalnych na terenie zagłębia, zniszczonych przez działania wojenne, jak też o budownictwo nowe. głównie w postaci tzw. domków fińskich, c2yli gotowych domków drewnianych, stawianych w zwartych osiedlach podmiejskich.

Produkcja

Wysokość produkcji węgla zależy od możliwości jego zbytu, na który — bądź w długich okresach czasu, bądź doraźnie— wpływa znów szereg rozmaitych czynników, jak przede wszystkim rozmiary zapotrzebowania ze strony odbiorców przemysłowych, oszczędności uzyskane w gospodarce cieplnej, przy węglu opałowym nieuchwytny czynnik atmosferyczny, wreszcie popyt ze strony rynków obcych. Różnorodność tych czynników sprawia, że wydobycie węgla w przekroju światowym nie wykazuje bynajmniej stałego postępu, lecz przeciwnie gwałtownie wahania, nieraz nawet z roku na rok, szczególnie na skutek tzw. kryzysów w krajach o gospodarce kapitalistycznej.

Rozwój wydobycia węgla na kopalniach, które znajdują się w granicach państwa polskiego, jest tym mniej równomierny, że kopalnie te w ciągu 31 lat. które nas dzielą od wybuchu pierwszej wojny światowej, parokrotnie zmieniały przynależność państwową. Gdy do r. 1914 polskie zagłębie węglowe podzielone było pomiędzy trzy państwa zaborcze i wcielone do ich organizmów gospodarczych, w wyniku pierwszej wojny większa część tego zagłębia przypadła odrodzonej Polsce. W ciągu drugiej wojny światowej Niemcy na

nnnn

inn

Wydobycie węgla kamiennego i załoga kopalń na kopalniacn znajdujących się obecnie w Polsce

swoje cele dysponowali całym polskim węglem. Po ukończeniu d- ugiej wojny, jak już o tym była mowa, Polska przejęła kopalnie węgla opolskie i dolno-ślą-skie.

Te kolejne zmiany polityczne były równoznaczne ze zmianami kierunków i możliwości zbytu One więc również — obok innych wyliczonych już czynników, które z reguły w ciągu długich okresów mają wpływ na wysokość wydobycia węgla — przyczyniły się do dużych wahań poziomu tego wydobycia na kopalniach należących dziś do Polski.

Dla kopalń tych (bez opolskich i dolno-śląskich) produkcja węgla przedstawia się, jak poniżej (w milionach ton):

Rok	Śląsk	Dąbrowa
1913	32,2	6.8
1923	20.6	7.4
1929	344	9.0
1938 i	28.8	6.7

Z powyższych liczb wynika, że w okresie międzywojenn tylko w r. 1029. który był na rynkach europejskich, a tym s i dla polskiego wywozu węgla rokiem szczególnie korzystny dobycie węgla przekroczyło poziom sprzed pierwszej wojn