Uniwersytet Zielonogórski rozpoczął swą działalność 1 września 2001 roku na mocy ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku. Powstał w wyniku połączenia Politechniki Zielonogórskiej, utworzonej w 1965 roku jako Wyższa Szkoła Inżynierska i przekształconej w 1996 roku w Politechnikę Zielonogórską oraz Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego w Zielonej Górze, utworzonej w 1971 roku jako Wyższa Szkoła Nauczycielska i przekształconej w 1973 roku w Wyższą Szkołę Pedagogiczną.
Uniwersytet Zielonogórski zatrudnia 894 nauczycieli akademickich, w tym z tytułem naukowym profesora -81, doktorów habilitowanych - 187, doktorów - 483, pozostali - 132.
Na uczelni studiuje 12794 studentów na 53 kierunkach, dodatkowo 241 na studiach doktoranckich.
Uczelnia posiada prawa do nadawania stopnia doktora w dyscyplinach: astronomii, automatyki i robotyki, biologii, budowy i eksploatacji maszyn, budownictwa, elektrotechniki, filozofii, fizyki, historii, informatyki, inżynierii środowiska, literaturoznawstwa matematyki, ochrony środowiska oraz pedagogiki.
Ponadto UZ posiada prawo nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii, stopnia naukowego doktora habilitowanego nauk technicznych w zakresie elektrotechniki, stopnia naukowego doktora habilitowanego nauk matematycznych w zakresie matematyki oraz stopnia naukowego doktora habilitowanego nauk fizycznych w zakresie astronomii.
Aktualnie w Uniwersytecie Zielonogórskim funkcjonują następujące wydziały:
- Wydział Artystyczny,
- Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska,
- Wydział Ekonomii i Zarządzania,
- Wydział Elektrotechniki, Informatyki i Telekomunikacji,
- Wydział Fizyki i Astronomii,
- Wydział Humanistyczny,
- Wydział Matematyki, Informatyki i Ekonometrii,
- Wydział Mechaniczny,
- Wydział Nauk Biologicznych,
- Wydział Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu .
Jednostki międzywydziałowe to: Studium Wychowania Fizycznego i Sportu, Biblioteka Uniwersytecka, Centrum Komputerowe, Centrum Przedsiębiorczości i Transferu Technologii, Park Naukowo-Technologiczny, Akademickie Radio Index oraz Ośrodek Jeździecki.
Uniwersytet Zielonogórski jest stroną w ponad 60 umowach bilateralnych umożliwiających wymianę studentów i kadry dydaktycznej a także prowadzenie badań naukowych oraz w umowach z ponad 100 uczelniami w ramach międzynarodowego programu Erasmus Plus.
W ramach umów bilateralnych funkcjonuje również program Zintegrowanych Studiów Zagranicznych (Wydział Elektrotechniki, Informatyki i Telekomunikacji z Technische Hochschule Mittelhessen - dawnej Fachhochschule Giessen - Friedberg). Ponadto Wydział Fizyki i Astronomii prowadzi studia trzeciego stopnia w języku angielskim.
Studenci UZ mają możliwość uczestnictwa w programie Mobilności Studentów MOST i MOSTECH. Jest to forma studiowania, która umożliwia studentom odbycie części studiów w uczelni innej niż macierzysta. Udział w tym programie daje możliwość poszerzenia kształcenia poprzez dostęp do kierunków studiów bądź przedmiotów nie oferowanych przez uczelnie macierzyste oraz różnorodnych programów nauczania. Program MOST dotyczy studiów pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia a program MOSTECH studiów pierwszego i