4307685891

strukturze wiążą się też z porządkiem ewolucji literackiej - od mitów do arcydzieł współczesności.

Każdy utwór bowiem w swym arche jest zakorzeniony w mitologii, sięga nieświadomości. W praktyce przemieszczenia dostosowuje się -jak to powiedział Frye - do wymogów współczesności. Doświadczony czytelnik potrafi odkryć mechanizmy tego procederu, potrafi uruchomić obrazy mityczne zapisane w dziele. Taki porządek mityczny tkwi bowiem w każdym dziele, nawet tym przeznaczonym dla dzieci. Ale one nie muszą, a przede wszystkim nie potrafią sięgać tak głęboko. I nie jest to im potrzebne. W doświadczeniu lektury dla maluszków wystarcza porządek alegoryczny (symboliczny dla dzieci starszych).

Na początku elementarnego kontaktu z fabułą dzieci korzystają natomiast z poziomu przedmiotowego.

Pierwszym sposobem „czytania” książeczki jest oglądanie obrazków - zwrócił na to uwagę Jerzy Cieślikowski. Ilustracja bowiem nie tylko ozdabia sztukę słowa, ale i wspiera jej semantykę. Rysunki w książeczkach dla dzieci też rozwijają się, wzbogacają pod względem kształtu, koloru i całej koncepcji plastycznej dzieła. Można powiedzieć nawet, że proponują konkretyzację, ukierunkowują interpretację, a przede wszystkim są rozrusznikiem wyobraźni.

Oprócz obrazowania i uporządkowania naddanego wyznacznikiem literackości tekstu jest też fikcja literacka.

W języku dziecka, w jego pojmowaniu świata i sztuki znaczy to, że wszystko w wierszykach i bajkach dzieje się „na niby". Za to uczucia i emocje towarzyszące lekturze są prawdziwe. Problem ten ujęła zgrabnie w swej książce Joanna Papuzińska, która przekonuje, że dziecko żyje w świecie emocji literackich. Lubi się śmiać i dziwić, czasem martwić i płakać, a nawet trochę bać, jeśli czuje, że wszystko skończy się dobrze. Dlatego dorośli muszą wiedzieć, co i jak czytać dzieciom, aby polubiły one czytanie i stały się uczestnikami światów przedstawionych: w świecie odwzorowanym, na opak, w świecie paraboli, opowiedzianym, wykreowanym i mitycznym.

Ważne są więc wskazówki do lektury takich książeczek, jak książeczki Janoscha, Wojtyszki i Collodiego. Wybrane teksty tych autorów pokazują różne typy zdarzeń i bohaterów: słodkich i wrażliwych, przewrotnych i tych zimnych - bez serduszka...

W koncepcji wychowania przez sztukę wiadomo, że przy powrotach do czasów dzieciństwa przez lekturę uruchamia się świat mitotwórczy. Pojawiają się w nim pierwotne obrazy i zachowania, między innymi przewodnika - pana Kleksa proponującego uczniom szkolną magię;

9