431985111

Wiał bezpośredni dostęp do Stalina.,Był zaufanym człowiekiem Chruszczowa. Wykonywał bez skrupułów polecenia swych szefów.

Dlaczego generał Iwan Sierow przeżył Berię?

Na ostatnii fa Stalina, KPZR (w roku) gcnci Sierow zosi członka Koi partii. Ławj do Prczydii

a

lwi:

zi

łk

v

RYSZARD BADOWSKI

To nieprawda, że generał Iwan Aleksandrowicz Sierow, znany w Polsce jako złowieszczy generał Iwanow, zmarł w połowie lat siedemdziesiątych. Z informacji, jakie uzyskałem od dziennikarza radzieckiego Aleksicja Ad tubę ja w końcu lipca 1989 roku wynika, te przynajmniej wtedy jeszcze żył w Moskwie. Był 84-letnim nic kontaktującym sic 2 nikim sklerotycznym starcem.

Specjalista od spraw polskich

Niedawno nazwisko Iwana Sicrowa pojawiło się dwukrotnie na łamach „Odgłosów". Najpierw Lucjusz Wlodkowskl przypomniał, że ten bliski współpracownik Ławricntlja Beril zajmował się deportacją Polaków z kretów wschodnich w 1939 oraz przyczynił się do aresztowania szesnastu przywódców Polski podziemnej z generałem Leopoldem Okulickim na czele. Potem określił go jako specjalistę od spraw polskich w artykule zatytułowanym „Szły transporty na Wschód". Mniej więcej w tym samym czasie w Moskwie została o-publikowana Usta wyższych pracowników NKWD. odpowiedzialnych za mord katyński. Podobnie Jak na wcześniejszej polskiej liście, znanej z książki Janusza K. Zawodnego „Katyń", znalazło się na niej nazwisko Iwana Sie-rowa.

Odszedł w przeszłość niezauważony. Zatarto wszelki ślad po nim w II i III wydaniach Wielkiej Encyklopedii Radzieckiej. Wiadomość, ie zmarł w połowic lat siedemdziesiątych, Lucjusz Włod-kowski powtórzył w ślad za przypisem profesora Eugeniusza Duraczyńskiogo do rozdziału „Lublin. Moskwa, Londyn. Sprawy Polaków" w książce tego znanego historyka „General Iwanow za-nrasza". Informację Aleksle-ja Adżubeja uważam za wiarygodną, gdyż znal on osobiście — i Jak wynika z jego wypowiedzi zna nadal — Iwana Sierowa, z którym spotykał się wielokrotnie, gdy tamten stał na czele KGB i był zaufanym człowiekiem jego teścia.

Oto słowa Aleksicja Adżubeja: Ponuro postać Mo ręce wc krwi. W Polsce osłaniał tyły frontu marszałka ?jUkowa. Był wtedy zastępcą Bcrii. Dlaczego przeżył? Bo w odpowiedniej cUwili przyczynił się do aresztowania swego wszechwładnego szefa i zneutralizowania organów bezpieczeństwa, kiedy Chrusz-czoio wraz z Mnlenkowem postanowili obalić Berię.

W 1939 roku Iwan Sierow był ludowym komisarzem 'ipraw wewnętrznych Ukrainy. Nikita Chruszczów znał go od tamtych czasów. Wtedy Sierow zajmował się deportacją obywateli polskich z Wołynia, Podola. Polesia i okolic Lwowa. Potem sprawował nadzór również nad obozami. Radziecki historyk, profesor Dmitrij Wołkogonow wymienia go jako jednego z tych najbliższych współpracowników Ławrientija Bcrii. którzy regularnie informowali Stalina o sytuacji w łagrach, gdzie znalazło się niemało Polaków. Ryl jednym z tych

Collage: Grzegorz Gałasińskl

funkcjonariuszy NKWD, którym Józef Stalin bezgranicznie wierzył. Profesor Natalia Lcbicdicwa, która dotarła do dokumentów NKWD dotyczących polskic?i jeńców wojennych, sądzi, żc członkiem zbrodniczej „trójki", która wydała wyroki śmierci na polskich oficerów, był z ramienia Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych Inny zastępca Ławrientija Berii — W. N. Mierkułow. W książce Czesława Madajczyka „Dramat katyński" figurujący jako Wasilij, zaś w opracowaniu Marka Ciesielczyka „KGB" występujący pod imieniem Wsiewolod. Jest to jedna i ta sama osoba Radzieccy autorzy, przez pogardę dla tej postaci, nie podoją jej imienia. Mierkułow prowadził w moskiewskich więzieniach na Łubiance i w Bu-tyrkach rozmowy z oficerami polskimi na lemat organizacji armii polskiej w ZSRR. Byli to ci. których nie zamordowano w Katyniu. Starobielsku 1 Ostaszkowie. Na jego ręce szły raporty z komisariatu NKWD w Smoleńsku dotyczące polskich jeńców. Rola, Jaką odegrał Iwan Sierow w przygotowaniu ł przeprowadzeniu zbrodni katyńskiej. jest mniej jasna. W wykazie nazwisk funkcjo

nariuszy NKWD, pojawiających się w dokumentach radzieckich w związku ze zbrodnią katyńską, Mierkułow figuruje jako zastępca komisarza ludowego NKWD, zaś Sierow — jako komisarz spraw wewnętrznych Ukrainy. Można zatem sądzić. Iż odi>owie-dzialny jest za losy polskich oficerów z obozu w Starobielsku pod Charkowem. Dotarto już do dokumentów NKWD w Charkowie z lat 1939—10. To może wiele wyjaśnić.

W 1944 roku Iwan Sierow kierował radzieckimi organami bezpieczeństwa na ziemiach polskich, objętych jurysdykcja PKWN.

Specjalizował się w zwalczaniu Armii Krajowej i struktur polskiego państwa podziemnego. Eugeniusz Du raczyński twierdzi, że był już wtedy w stopniu generu-ł.i-pulkownika. Jest to nieścisłość. Stopień generała--pulkownika Iwan Sierow otrzymał 7 łipca 1945 za zasługi w rozgromieniu polskiego podziemia. Profesor Dmitrij Wołkogonow pisze w swej monografii „Triumf i tragedia" o raporcie Iwana Sierowa dla Stalina z jego rozmów z wicepremierem i delegatem rządu londyńskiego r.a kraj profesorem Janem Stanisławem Jankowskim. Iwan Sierow prosił o podjęcie decyzji dotyczących Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Pracy, Stronnictwa Demokratyc7.ncgo, Stronnictwa Narodowego i Polskiej Partii Socjalistycznej, które wchodziły w skład Rady Jedności Narodowej. Józef Stalin po zapoznaniu się z tym raportem nie podjął decyzji. Kazał zapylać o zdanie Bolesława Bieruta i Edwarda Osóbkę-Morawskiego. Ciekawe Czy Iwan Sierow podjął zaleconą mu konsultację z kierownictwem PKWN czy też. zarządził porwania działh. czy podziemia do Moskwy na własną rękę? Bolesław Bierut miał w związku z tym złożyć protest u Stalina. Co mógłby powiedzieć na ten temat były premier rządu lubelskiego Edward Osóbka-Morawski?

Pod koniec wojny Iwan Sierow coraz częściej składa meldunki wprost na ręce Stalina. Berii zaś donosi o ważnych wydarzeniach w drugiej kolejności. Tak by-bo. na przykład. 8 maja 1945 roku. kiedy to Iwan Sierow zatelefonował z Berlina, iż wydar7.ył się nieprawdopodobny skandal z aktem kapitulacji TU Rzeszy, przygotowanym do podpisania przez

przedstawicieli mocarstw sojuszniczych i feldmarszałka Wilhelma Keitla występującego w imieniu pokonanych Niemiec. W ostatniej chwili okazało się, że tekst rosyjski różni się od pozostałych. Z winy radzieckiego dyplomaty Smirnowo, który odpowiadał za jego zgodność z dokumentami alianckimi, opuszczono w tłumaczeniu cztery wiersze. Nie zauważył tego nikt w delegacji radzieckiej. Spostrzegli sojusznicy. Spowodowało to opóźnienie o 2—3 godziny oficjalnego zakończenia działań wojennych w Europie. Stalin był przybity ,.tq odwieczną rozlazłością, towarzyszącą nam wszędzie" (Wołkogonow). Jaki los spotkał sprawcę incydentu, radziecki historyk nie podaje. Iwon Sierow z pewnością znalazł dla niego miejsce w którymś z podległych mu łagrów.

W 1945 roku w Berlinie, Iwan Sierow, mając bezpośrednie poparcie Stalina, czul się tak pewnie, że wdał się w konflikt z wojskiem. Członkowi Rady Wojskowej okupacyjnej grupy Armii Radzieckiej w Niemczech, jednemu z ł>ohu-terów II wojny światowej genorałowi-lejtnanlowi Konstantemu Tieieginowi zarzucił „nieobiektywny stosunek do funJccjonariuszy NKWD". Tielcgin zaalarmował bowiem marszałka Gieorgija Żukowa, że ludzie Sierowa wysłali pod adresem NKWD w Moskwie 51 wagonów .r trofeami''. Iwan Sierow okazał się moc-niejszy niż Żuków! Stalin odwołał TieJegina do Moskwy. Spreparowano orzeciwko niemu oskarżenie polityczne. Miał stanąć przed sądem oskarżony o ..wrogą działalność" i „antyradziecka pro-j>apandę", za co groziło mu 25 łat oozbawienia wolności i konfiskata mienia. Śmierć Józefa Stalina przywróciła mu wolność.

Co porabiał Iwan Sierow między 1941 i 1944 rokiem?

Na to pytanie można znaleźć odpowiedź w jednym z tomów monografii Dmitrija Wołkogonowa. Wraz. z Kobu-łowem. Momulowcm I Cana-wą, bliskimi współpracownikami Ławrientija Berii, opracował i realizował pian wysiedlenia narodów Kaukazu Północnego, Kałmuków i Tatarów Krymskich. Miał już doświadczenia w wysiedlaniu Polaków w głąb ZSRR.

Niektórzy historycy. na przykład Robert Conque.st, obwiniają go również o kierowanie akcją wysiedlania w 1941 roku Niemców Nadwoł-żańskich.

gwiazda	za<
Gwiazda Sit
tomiast	wic
jeszcze	pełni
Kiedy	po
Stalina	Nil
wraz z	Giee

;yi

i

ici

□ ' I ;ai ,^ra

wem posta wrientija areny polit pozyskali sława Molo ria aresztov Lazara Ko brata dopro bójstwa oraz szylowa, kt w ręku od kiedy przys kę. Każdy z bisto porach tego było za nią wielki Uczestnicy Berii uzys swych plan hardziej obn organów be kita Chruszcza tę sprawę bi

z

c:

rc

1

/.<■

i-

ZŁ

z

1

ł<

i

r

V.

li

:z

r.

Iwan Sicrou na szefa NW Ukrainie, gd) Chruszczów 1 sekrctarzcit v, Ukrainy.

V*

Najwidoczn się porozumie rew obiecał ników Bcrii vn . i słowa dotrą a Ławrientija Beli zauważyła ar«r r go szefa w czarę Prezydium KC b szalek Gicorctf ? wódca wojsk i czych wojstar * ■ moskiewskiego uc Moskalcnko pod sztabu

kać na sąd i w? r

Aleksłej Adlco wściągliwie p^r epizod w .«»>. „Tamte dzlesięi h wiając na beko kie kierowały wem*). Podkjwjl Nikita ChrusttO co go czoka, A" iwan Sierow t>t\ wal sobie spnrj' matorzy Ławrik^ i gą dotrzeć w.%. Sierow miał przechwycenia o przecieku o ptt’i akcji. Jak się scy spiskowcy *: simum hartu go momentu. ria dał się wc> łapkę.

Spośród nąjbl -pracowników Berii tylko Iwa lłł w 1953 roku nowisko. A nav • w nagrodę za. tC MGB nie nrzysdś ślęczą. SledzlKf Berii trwało kile Proces odbył drzwiach zamku « Nadzwyczajnym

1.

ewsKiego i • denko (4 \ wzmocnltf r; okręgu, ff|:

S ODGŁOSY

/

NR 1679, CZEK