4442198345

Biblioteki publiczne w II Rzeczypospolitej

Po 125 latach niebytu państwowego, w 1918 r. Polska wróciła na mapę Europy, odzyskała niepodległość. Wyrosła ona na gruzach imperium rosyjskiego i austriackiego oraz po klęsce wojennej cesarskich Niemiec. Wyzwolenie kraju poprzedził rozpad monarchii habsburskiej, zawieszenie broni w dniu 10 listopada 1918 r. i dzień później zawieszenie broni oraz przerwanie walk na wszystkich frontach. W niedzielę 10 listopada 1918 r. powrócił do Warszawy więziony w Magdeburgu Józef Piłsudski i natychmiast rozpoczął rozmowy z ugrupowaniami politycznymi na temat utworzenia rządu koalicyjnego. W Warszawie byli jeszcze Niemcy, którzy powołali rady robotniczo-żołnierskie. Oficjalnie społeczeństwo reprezentowała Rada Regencyjna, Gubernator generał Hans von Beseler opuścił stolicę i jak wieść niosła ewakuował się Wisłą na tratwie do Torunia. Zaczęło się rozbrajanie Niemców, oddziałów w dużej mierze zrewoltowanych, które chciały wracać do domu. Na granicach nie było spokojnie. We Lwowie toczyły się walki z Ukraińcami, również w okolicach Chyrowa i na północy koło Rawy Ruskiej. Bolszewicka Rosja zamierzała rozszerzyć swoje wpływy na kraje zachodnie: Niemcy, Austrię, Węgry, Rumunię, a droga do tych krajów prowadziła przez Polskę.

W tych czasach zamętu i niepewności udało się Józefowi Piłsudskiemu powołać 18 listopada rząd pod prezesurą Jędrzeja Mora-czewskiego. Ten pierwszy w niepodległej Polsce rząd, nie czekając na powołanie sejmu, wydał kilka istotnych dekretów. Po pierwsze, wprowadził 8-godzinny dzień pracy; po drugie, ubezpieczenia na wypadek choroby i pomoc dla bezrobotnych; po trzecie, powołał biura pośrednictwa pracy oraz instytucję inspektorów pracy; po czwarte określił najniższą granicę płac oraz wprowadził ustawę o ochronie lokatorów. Już te posunięcia świadczyły, że priorytetem tego rządu były sprawy ważne dla przeciętnego obywatela.

114