4442198812

odzwierciedlenia nerwowego. Z wywodów Adriana i Pawiowa wynika, że układy procesów nerwowych odzwierciedlające dane bodźce zewnętrzne można rozpatrywać z dw'óch różnych punktów' widzenia: po pierw^rsze — pod względem ich fizjologicznej struktury, po wtóre — jako całości lepiej lub gorzej odpowiadające odzwierciedlanemu bodźcowi. Pierwszy sposób patrzenia na nerwow^re odzwierciedlanie jest typowy dla fizjologa i polega na tym, że odzwierciedlenia rozkłada się na poszczególne, elementarne zjawiska, elementarne czynności tkanki nerwowej, pozostające względem siebie w' określonych stosunkach przestrzennych i czasowych. Tak właśnie postępuje w swej pracy Adrian, określając przestrzenną i czasową zasadę odzwierciedlania, i to samo czyni Pawiow, gdy np. omawia przestrzenny rozkład „punktów'” korowych pobudzanych przez dany bodziec, kojarzenie odzwierciedleń, tj. czynność ich syntezy wiąże „z funkcją błony rozdzielczej, o ile taka istnieje, lub po prostu coraz subtelniejszych rozgałęzień pomiędzy neuronami, pomiędzy poszczególnymi komórkami nerwowymi” (1952, str. 371), a analizę, tj. wybiórcze odzwierciedlanie bodźców, sprowadza do określonego układu pobudzenia i hamowania (Lewdcki, 1955, str. 57). Natomiast przy drugim sposobie rozpatrywania odzwierciedleń, który można określić właśnie jako „psychologiczny”, zasadniczo nie interesuje nas fizjologiczna struktura tego procesu, a pytamy raczej o to, co zostało odzwierciedlone w korze mózgowej, jak dokładnie odpowiada odzwierciedlenie działającemu bodźcowi i pytamy o warunki tej zgodności. Można chyba powiedzieć, że w tym wypadku idzie nam o treść odzwierciedlania. Praca Adriana oraz uwagi Pawłowa w-skazują, że badanie treści odzwierciedleń może być dokonane zarówmo metodą elektrofizjologiczną, jak i odruchowo-warun-kow’ą. Adrian zaznacza, że elektrofizjologiczne zapisy, którymi on sam posługiwał się jako materiałem do analizy fizjologicznej budowy odzwierciedleń, można rówmie dobrze wyzyskać dla określenia tego, co organizm odzwierciedla, mianowicie, można na ich podstawie odtw^rorzyć bodźce, które w danej chwili działają na receptory osobnika, np. „zrekonstruować dźwięk, który trafia do ucha” (1. c., str. 82). Pawdow znów, na podstawie warunkowych reakcji psów wnosi,

148