4552034809

100 Ruben Atojan

na przyzwyczajeniu do widzenia w naturze zmian kolorystyki w miarę oddalania się od obiektu. Kiedy porównujemy przedmioty znajdujące się w różnych odległościach, to zauważymy zmiany w nasyceniu i jasności barw, które na horyzoncie pomocą różnych środków graficznych: zmniejszenia ostrości linii, schematyzacji, zmniejszania intensywności kreskowania, pominięcia zbędnych szczegółów rysunku (ryc.7).

□

Ryc. 6. Kody wzrokowe głębi odwzorowania: a) względna wielkość obiektów, b) perspektywa liniowa, c)wzajemne położenie, djstopień zagęszczenia

Fig. 6. Visual codes of the representation depth: a) relative object magnitude, b) linear perspective, c) reciprocal position, d) concentration ratio

zlewają się w szarość.

Wzrokowe kody głębi stanowią zbiór technik graficznych stosowanych kompleksowo przy wykonywaniu przedstawień trójwymiarowych. Istota wzrokowych kodów głębi polega na następujących zasadach:

1)    w miarę oddalania się od punktu obserwacji stosunek wielkości takich samych przedmiotów jest odwrotnie proporcjonalny do odległości,

2)    fragment terenu (lub obiekt, przedmiot) o kształcie prostokątnym w perspektywie przedstawiany jest jako trapez,

3)    częściowe zakrywanie jednych przedmiotów przez drugie dostarcza informacji o ich względnym oddaleniu,

4)    wraz ze zwiększeniem odległości od obserwatora zwiększa się zagęszczenie rzutowanego obrazu.

Wzrokowe kody głębi mają odpowiednie nazwy: wielkość względna, perspektywa liniowa, wzajemne położenie (interpozycja), stopień zagęszczenia (ryc. 6).

Przy wykonywaniu perspektywy zachodzi konieczność generalizacji w zależności od skali. Na mapach perspektywicznych mamy do czynienia ze zmienną skalą - od dużej na pierwszym planie, do małej na dalszym. Wieloplanowość obrazu przekazywana jest z zastosowaniem wzrokowego kodu głębi: wielkości względnej i wzajemnego położenia obiektów. Zwykle wybiera się od trzech do siedmiu planów w zależności od przekazywanej głębi obrazu, która z kolei zależy od nachylenia jego płaszczyzny. Stopniowe przechodzenie od pierwszego planu do ostatniego następuje za

Zanim zostanie wykonana perspektywa fragmentu terenu, konieczne jest praktyczne wykonanie szkiców poszczególnych obiektów: budynków, zabytków architektury, elementów pejzażu. Szkicowane rysunki mogą być konturowe, sylwetkowe i tonalne, a także dwu- i trójwymiarowe. Najważniejszym i najbardziej wyrazistym elementem szkicowanego rysunku są linie, które zarysowują formy przedstawianego obiektu, zakreślając jego granice. Percepcja obiektu zależy od „aktywności” linii. Za aktywne uważane są linie wyróżnione grubością z ogólnego rysunku obiektu. Wewnętrzna faktura obiektu może być przekazana za pomocą krótkich kresek lub kropek (rastra). Wykonanie rysunku rozpoczynamy od narysowania jego konturu. Za pomocą ledwie zauważalnych linii robi się pierwszy szkic zarysowujący przyszłą formę. Następnie, po nadaniu wyrazistości liniom konturowym, należy przejść do pokazania oświetlenia formy, a następnie podkreślenia jej trójwymiarowości.

Stopień oświetlenia zależy od położenia różnych części powierzchni w stosunku do źródła światła. Na najbardziej oświetlonej części zwróconej do źródła światła znajduje się tzw. światło, na części oświetlonej światłem skośnym znajduje się półton, a na najciemniejszej-cień właściwy, który zawsze jest nieznacznie oświetlony odbitymi promieniami. Takie podświetlenie cienia nazywa się refleksem. Przedstawiony obiekt rzuca cień na inne przedmioty.

W omawianej technice szkicowania rysunków ciekawą sprawą są także prawa rządzące po-