4597124108

A

4

Rys. 5

nych, zalecanych obecnie w poligonizacji precyzyjnej, dodatkowym pomiarem niektórych długości (3^f).

W praktyce można każdy z pokazanych sposobów wzmocnienia stosować w połączeniu z innymi w zależności od możliwości terenowych i od konieczności polepszenia określonego fragmentu łańcucha. Należy przy tym pamiętać, że tam, gdzie teren na to pozwoli, celowe jest stosowanie trójkątów w łańcuchu bardziej zbliżonych kształtem do równobocznych. Przykładem takiego łączonego wykorzystania fragmentów różnych metod konstrukcyjnych niech będzie rysunek 4.

Zastosowanie tego rodzaju połączenia kilku konstrukcji pozwoli w praktyce na zastąpienie poligonizacji konstrukcjami wyłącznie kątowymi w każdym nieomal przypadku warunków terenowych i dla każdej ze stosowanych długości ciągów poligonowych.

Dla uwidocznienia, jak istotne znaczenie i jak zasadniczy wpływ na dokładność wyników posiada wzmocnienie łańcucha trójkątów, przedstawiam na rysunku 5 wyniki k^:lku wykonanych porównawczych analiz dokładności. W łańcuchu trójkątów o kątach oc = 8s. wyznaczającym 5 punktów otrzymaliśmy błędy wyznaczenia punktów, cha-rekteryzujące się elipsami błędów, jak na rysunku 5^a.

Wzmocnienie tego łańcucha nawiązaniem bocznym z punktu środkowego spowodowało gwałtowne zmnieisze-nie błędu tego punktu (około 20-krotne) i średnio około 3-krotne zmniejszenie błędów pozostałych punktów (rys. 5^b)-

Zastosowanie wzmocnienia punktem oDorowym. jak na rysunku 5c soowodowało zmniejszenie błędu punktu środkowego około 7-krotne i pozostałych punktów średnio około 3-krotne.

Dodatkowe zmierzenie długości, jak na rysunku 5^d (przy zachowaniu0,2 w przybliżeniu zgodnie z wa-

mj

runkami. Instrukcji Poligonizacji Precyzyjnej) spowodowało średnie zmniejszenie błędów punktów około 3-krotne.

Oczywiście tych kilka analiz nie wyczerpuje zagadnienia, ani też nie sugeruje szczegółowo zakresu stosowania wzmocnień, a jedynie podkreśla ważność zagadnienia. Szczegółowe określenie: jakie wzmocnienia konstrukcyjne i w jakich przypadkach należy zastosować, w jakim zakresie i w jaki sposób opracować kameralnie wyniki pomiarów, jaki przyjąć system kontroli, wymaga poważnego nakładu pracy przy przeprowadzaniu analiz dokładności oraz czyni konieczne dokonanie specjalnych p-rac polo-wych, konfrontujących z życiem dociekania teoretyczne w tej mierze. Badania tego rodzaju zostały uznane za pożyteczne i są obeonie prowadzone (od początku 1959 roku) w ramach planowych prac Instytutu Goedezji i Kartografii.

Mgr inz. Witold Kuckiewicz

Łańcuchy wysmukłych czworoboków geodezyjnych

W terenach zakrytych i zalesionych, poligonizacja precyzyjna teoretycznie posiada przewagę nad triangulacją. Dla realizacji bowiem pomiarów pol^:gonowych wystarcza wąski pas okrytej przestrzeni, co umożliwia założenie osnowy pomimo istnienia przeszkód terenowych, powodujących w trangulacji wysoką zabudowę. W praktyce jednak do-liecmizacja precyzyjna nie Ina szerszego zastosowania. Obowiązującą bowiem instrukcja techniczna z r. 1957 zmusza do szeregu pracochłonnych i skomnlikowanych zabiegów technicznych, które ma^;a na celu zabezpieczenie osiągnięcia założonych dokładności wyników pomiarów. Przy tym w stosowanvch pomiarach paralaktycznvch. wobec teoretycznego założenia bezbłędności baz. zachodzi konieczność bardzo dokładnego wyznaczania ich długości. Nastręcza to w^!ele trudności.

Zastosowanie k^rótkiej łatv bazowej prowadzi do osiągania małvch katów oaralaktycz.nvch. co uiemn*e wp'vwa na dokładność wyników pomiarów. Korreozność zaoobie-żerpa temu zmusza do stosowania wielokrotnvrh rozw nieć, badż W dzielenia boków na segmenty, co z kolei zwiększa pracochłonność pomiarów.

Zw^;okszen^!e katów paraiaktyc^nvch można również osiągnąć D~zez użycie do Domiaru dłuższych łat ba⁷Oww>V| Dla umotliwienia transportu, łatv tak’® musza bvć składane, bądź też zsuwane, co — jak wvka^ała o-a>tvka — nie de’9 dc.o*cte'^v7T^,ej gwarancji stałości ’*ch długości i w konsekwencji obniża dokładność pciriarów przy ich zastosowaniu.

Wszvstkie łaty bajowe wvmagaią spec^;alnie ostrożnego obchodzenia się z nimi, zwłaszcza w czasie transportu, a ich komparacja ze względu na wysoką jej dokładność, musi być przeprowadzana w warunkach laboratoryjnych, odbiegających od palowych warunków pracy, co znów obniża dokładność wyników pomiarów. Natomiast tak zwana komparacja terenowa polega na wyznaczeniu długości łat w sposób pośredni, a więc już przez to samo mniej pewny, bo obarczający wynik wpływami błędów pomiaru kątów paralaktycznych, centrowania itp. Komparacja terenowa powinna być dokonywana przez wykonawcę terenowego w warunkach atmosferycznych odpowiadających warunkom pracy. Realizacja tych postulatów jest trudna i kłopotliwa.

Wszystkie opisane niedogodności w konsekwencji doprowadziły do nieomal całkowitego zaniechania stosowania łat bazowych przy precyzyjnych pomiarach paralaktycznych.

Przyjęty powszechnie w poligonizacji precyzyjnej pomiar bazy za pomocą drutów inwarowych nastręcza trudności Innego rodzaju. Wymaga on bowiem dużei ilości snecjal-nego sprzętu, na który składaja się: komplety drutów inwarowych, statywy bazowe, statywy bloczkowe, 10-kilo-gramowe odważniki, czopki bazowe, spodarki, taroze celownicze, plony optyczne, drążki do drutów, tyczki miernicze. taśma ze szpilkami lub ruletka stalowa, weg^!eln;ca, teodolit ze statywem, niwelator ze statywem i łata o-az sprzęt pomocniczy, jak siekiera, szoadel itp. Ponadto pomiar bazowy wymaga wyszkolonego personelu składa^:ą-cego się z co najmniej 7 osób. Liczny i ciężki sorzęt po-woduie konieczność posługiwania się samochodem pię-żarowym.

430