4597124720

66

KRZYSZTOF BIRKENMAJER (Kraków)

PROJEKT BUDOWY ZBIORNIKA CZORSZTYŃSKIEGO

Zagadnienia lokalizacji i budowy zbiorników wodnych na Podhalu w sąsiedztwie Pienińskiego Parku Narodowego i ich wpływu na chronione ustawowo obiekty przyrodnicze tego regionu, są ciągle jeszcze sprawą otwartą pomimo uchwały Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów, podjętej we wrześniu 1964 r. Uchwała ta przewiduje budowę następujących obiektów hydrotechnicznych i przeprowadzenie prac specjalnych:

1. Budowę zbiornika głównego Czorsztyn-Niedzica o pojemności całkowitej ok. 250 min m³, z zaporą czołową pod zamkiem niedzickim. Zbiornik ten, według założeń, ma zapewnić ochronę przed powodzią doliny górnego Dunajca poniżej zapory, a wespół z ist-kresie rozpoznania geologicznego i w zakresie planu zagospodarowania przestrzennego, które mają być podstawą do projektu wstępnego opracowywanego przez „Hydroprojekt” w Warszawie, pod kierunkiem mgr inż. A. Łaskiego. Wyniki tych opracowań były referowane i dyskutowane zarówno na posiedzeniach odpowiednich instancji, jak też w szerszym gronie specjalistów, przedstawicieli zainteresowanych instytucji i organizacji oraz działaczy społecznych. Należy tutaj wymienić zwłaszcza Konferencję Problemową zorganizowaną przez Stowarzyszenie Architektów Polskich, Oddział w Krakowie, przy współpracy Komisji Architektury i Urbanistyki Oddz. PAN w Krakowie, która odbyła się na zamkil niedzickim w maju

*rt u sj*oi*c

MANIO

RYOfAA

Żonek

N.edi-co

FALS2ryH

Sromowce

wyzhe

Ryc. 1. Położenie omawianych obiektów przyrodniczych na tle projektowanych zbiorników wodnych w okolicach Czorsztyna. Zaznaczono zasięg zbiorników przy maksymalnym piętrzeniu oraz zapory czołowe i boczne

niejącym zbiornikiem rożnowskim, zlikwidować groźbę powodzi w dolnym Dunajcu i obniżyć falę powodziową Wisły, jak również wyrównać przepływy Dunajca i zwiększyć przepływy minimalne Wisły. Na etapie projektu wstępnego przewidywano równoległe opracowanie wariantów zapory ziemnej i zapory betonowej (względnie kombinowanej: ziemnej i betonowej). W najbliższym sąsiedztwie zapory ma zostać usytuowana elektrownia szczytowa.

2.    Budowę zbiornika wyrównawczego z zaporą w Sromowcach Wyżnych, który miałby zapewnić równomierny odpływ wód do koryta Dunajca, redukując wahania odpływu ze zbiornika głównego, uzależnione od godzin pracy elektrowni wodnej. Przewiduje się budowę zapory ziemnej z drogą jezdną przechodzącą przez jej koronę, jak również niewielkiej elektrowni wodnej.

3.    Budowę ziemnych zapór bocznych z urządzeniami odwadniającymi dla ochrony terenów wsi Frydman i Dębno, które znajdują się na terenie zalewu.

4.    Przeprowadzenie prac zabezpieczających zabytkowe zamki — czorsztyński i niedzicki, z których pierwszy znajduje się na terenie rezerwatu przyrodniczego, a które po spiętrzeniu wody w zbiorniku głównym znajdą się na półwyspach.

Na lata 1965—1967 przypadły główne prace w za-1966 r., gromadząc m. in. liczne grono specjalistów hydrotechników, urbanistów i architektów, przyrodników, sozologów, ekonomistów i socjologów. W rok później, zagadnienia związane z projektem budowy zbiorników czorsztyńskich były przedmiotem „zwiadu poselskiego”, zorganizowanego przez Klub Poselski Ziemi Krakowskiej.

Czynniki ochrony przyrody, zdając sobie sprawę z nieuniknionych strat przyrodniczych, jakie by nastąpiły w wyniku przewidywanej budowy zbiorników czorsztyńskich, dróg dojazdowych, lokalizacji nowych osiedli itd., nie ustają w wysiłkach, aby straty te zmniejszyć do minimum, lub całkowicie wyeliminować w przypadku, gdy istnieją możliwości rozwiązań alternatywnych. Wiele z tych zagadnień było ostatnio przedmiotem dyskusji i postulatów Rady Pienińskiego Parku Narodowego.

Niniejszy artykuł ma na celu wskazanie i naświetlenie najważniejszych zagadnień, które wyłoniły się w trakcie dyskusji nad opracowaniami hydrotechnicznymi i planem zagospodarowania przestrzennego okolic projektowanego zbiornika czorsztyńskiego, a mają podstawowe znaczenie dla ochrony przyrody obszaru wschodniego Podhala i Pienin.

W wyniku spiętrzenia wody po wybudowaniu zapory czołowej znaczna część skałek w sąsiedztwie