4403041009

16 Anna Maria Kostur

ścią oraz w jej systemie. Czynniki te oddziałują w różnych kierunkach, wzmacniają tendencje i możliwości harmonizacji bądź je osłabiają i są rozbieżne z tendencjami pozytywnie wpływającymi na możliwości upodobnienia różnych systemów rachunkowości.

2. Sfery harmonizacji rachunkowości

Zakres harmonizacji rachunkowości wynika z jej istoty oraz cech podmiotów, które są przez nią opisywane. Rachunkowość jest różnie definiowana. Podkreśla się zawsze jej zasadnicze cele, przyjmując, że jest to podmiotowy, elastyczny retro- i prospektywny system informacyjno-kontrolny, zdeterminowany metodą bilansową, umożliwiający tworzenie obrazu powstawania, podziału i przepływu wartości. Pomiar i ocena szeroko rozumianych efektów działalności i sposobów jej prowadzenia decydują o zakresie i obiektach podlegających temu systemowi⁷. Charakteryzują ją wzajemnie powiązane ze sobą zasady, reguły i procedury opisujące działalność i majątek jednostek. Rachunkowość kreuje więc obraz przedsiębiorstwa na użytek wewnętrzny podmiotu i jego otoczenia.

Przedsiębiorstwo stanowi skomplikowany układ czynników rzeczowych (materialnych i niematerialnych), finansowych, organizacyjnych oraz ludzi. Rachunkowość musi dokonać wyboru, zdefiniowania i pomiaru obiektów niezbędnych do opisu jednostki i sterowania nią. Muszą one być formułowane w różnych zakresach, na różnych poziomach szczegółowości, mogą mieć charakter prospektywny i opisu post factum. Istotne jest także określenie sposobu ujęcia, przetworzenia i prezentacji informacji. Przedsiębiorstwo działa w otoczeniu, z niego czerpie zasoby i ma wobec niego szeroko rozumiane zobowiązania. Rachunkowość i sprawozdawczość muszą dysponować odpowiednimi zasadami, metodami i procedurami tworzenia obrazu tak skomplikowanej jednostki.

Opierając się na naukach społecznych, przyjmuje się, że rachunkowość, w tym sprawozdawczość finansowa, stanowi symboliczne odzwierciedlenie realności. Obejmuje ona formułowanie pojęć, ich precyzowanie, proceduryzację oraz pomiar⁸. Hierarchię elementów sprawozdawczości finansowej można zatem syntetycznie ująć za pomocą schematu przedstawionego na rysunku 1.

Por. A. Kostur: Koncepcja i analiza modelu sprawozdawczego rachunkowości. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice 2001, s. 15-22.

W. A. Nowak: Teoria sprawozdawczości finansowej. Wolters Kluwer, Warszawa 2010. s. 131 i n.