4645771718

28

JAN BAUMGART

pomieszczeń dla czytelnictwa i personelu bibliotecznego w kierunku zachodnim na wszystkich trzech poziomach, a rozbudowę gmachu frontowego zaplanował w kierunku północnym i południowym. Natomiast magazyny miały z czasem otoczyć całą parcelę. Przewidział też połączenie części środkowej z przyszłymi magazynami po stronie zachodniej. Był to oczywiście luźny szkic planowej rozbudowy Biblioteki, utrwalony przez Aleksandra Birkenmajera w znanej pracy Plany nowego gmachu Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie ¹⁵.

Oceniając plan arch. Wacława Krzyżanowskiego po prawie 25-letnim użytkowaniu gmachu, można śmiało stwierdzić, że znalazł on głębokie i wszechstronne, racjonalne i szczęśliwe rozwiązanie budynku bibliotecznego. Funkcjonalność gmachu jest dobra. Dodatnią opinię o nim wyrazili w swoim czasie również czołowi bibliotekarze zagraniczni (dyr. Escher z Zurychu, dyr. Leyh w Tybindze), którzy zwrócili jednak uwagę na konieczność powiększenia niektórych pomieszczeń, szczególnie sali wystawowej, oraz większego ich zróżnicowania. Niedomagania, jakie wystąpiły w czasie normalnego funkcjonowania Biblioteki, jak pewna ciasnota w czytelniach ogólnych, czy brak zaplecza sali wystawowej, nie powstały z winy architekta Wacława Krzyżanowskiego ani bibliotekarza, dyrektora Biblioteki Edwarda Kuntzego, ale były skutkiem zbyt daleko posuniętych oszczędności przy zatwierdzaniu planu.

W podręczniku Bibliotekarstwo naukowe w rozdziale pt. Problemy budownictioa bibliotecznego Władysław Piasecki, dobry znawca przedmiotu, tak scharakteryzował gmach Biblioteki Jagiellońskiej:

W Polsce ten etap budownictwa jest reprezentowany przez gmach Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, wystawiony na podstawie programu Edwarda Kuntzego, według projektu Wacława Krzyżanowskiego i konstrukcji magazynu Stefana Bryły (Konstrukcja stalowa nowego gmachu Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Przegląd Techniczny 1937 nr 21-22 i odb.). Do dziś dnia projektuje się budynki w myśl zasad wyłożonych z okazji konkursu na ten gmach przez Aleksandra Birkenmajera (Nowoczesne budownictwo biblioteczne. Architekt 1929 zesz. 2/3 s. 9-46 oraz w: Konkurs architektoniczny na projekt nowego gmachu Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Kraków 1929. Plany nowego gmachu Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Przegląd Biblioteczny 1929 s. 122-138, tabl. 8), jak świadczy projekt nowego budynku Biblioteki Uniwersyteckiej w Łodzi (inż. arch. E. R. Orlik: Projekt gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej w Łodzi. Przegląd Biblioteczny 1954 s. 243-257).

.Gmach Biblioteki Jagiellońskiej reprezentuje klasyczne budownictwo biblioteczne z podziałem lokali na trzy zasadnicze części i z uwzględnieniem trzech zasad budownictwa bibliotecznego. Jako taki doczekał się omówień w fachowej literaturze polskiej i zagranicznej i do dziś służy jako wzór przy rozwiązywaniu zagadnień budownictwa bibliotecznego. Dowodem tego są przyjazdy licznych architektów oraz bibliotekarzy polskich i obcych, pragnących zapoznać się z problemem budownictwa bibliotecznego.

V. PROJEKT ROZBUDOWY BIBLIOTEKI JAGIELLOŃSKIEJ

Projekt i realizacja I etapu rozbudowy (1961-1963). Wybudowany przed wojną gmach Biblioteki Jagiellońskiej nie był jeszcze całkowicie wykończony w chwili jej wybuchu. W szczególności jego część użytkowa, tj. czytelnie i pracownie nie były należycie umeblowane. Władze okupacyjne zarządziły w r. 1940

¹⁵ Pr z. bibliot. R. 3: 1929 z. 2.