5169915551

287

ustrojów wspomnianych jest w warunkach normalnych wypadkową dwu czynników głównych: fototropizmu i geotropizmu, że następnie w obecności światła panuje ageotropizm, w ciemności zaś geotropizm dodatni. W ten sposób znane zjawisko wędrówek pionowych planktonu zostało dzięki badaniom powyższym w zasadzie wyjaśnione i sprowadzone do rzędu elementarnych reakcyj fizjologicznych. Podobnież utrzymywanie się neustonu (pojęcie wprowadzone do nauki przez NAUMANNA) w obrębie błonki powierzchniowej jest następstwem wybitnego fototropizmu dodatniego należących do tej formacji organizmów.

Trzecią doniosłą dziedzinę obejmują prace NAUMANNA nad ugruntowaniem podstaw limnologji regjonalnej, który to kierunek w całości swe powstanie inicjatywie jego zawdzięcza. Wprawdzie opracowany przezeń system tak zwanych spektrów środowiskowych (Milieuspektra) nie przyjął się dotąd powszechnie, skoro wszakże jedynym prawdziwym miernikiem dzieła naukowego jest czas, trudno przesądzać, jak będzie przedstawiała się koncepcja ta za lat kilka, gdy zostaną w sposób dokładniejszy (ilościowy) poznane czynniki, warunkujące produkcję biologiczną wód. Nie ulega w każdym razie wątpliwości, że pod względem metodologicznym wymienione ostatnio prace wywarły i wywierają w dalszym ciągu wpływ ożywczy na współczesne kierunki badań, ukazując nowe perspektywy, lub dawne problemy w nowem świetle.

Zasadnicze znaczenie dla kształtowania się nowoczesnych poglądów w limnologji posiadały skolei badania NAUMANNA nad osadami dennemi. Jakkolwiek prace w tej dziedzinie trwały od-dawna, badacz szwedzki przeprowadził pierwszy szczegółową analizę osadów śródjeziornych, wskazał na zależność ich typów od stopnia zeutrofizowania wody i w ten sposób sprowadził różne napozór elementy limnologiczne do wspólnego niejako mianownika, decydującego o typie produkcyjno - biologicznym każdego zbiornika wodnego.

Sporo wysiłku włożył NAU.MANN w opracowanie i udoskonalenie specjalnej metodyki badań dennych. Jak bardzo płodny to był wysiłek, świadczą liczne skonstruowane przez niego aparaty, różnego rodzaju sondy i czerpacze, z których większość wytrzymała zwycięsko próbę życia i stanowi dziś nieodzowną część ekwipunku limnologicznego. 0 bogatej inwencji tego