0077

62 N. N.; BEZPRYM. II. 2. 3'.

postrzyżyn zakonnych wspomniany jest już jako dokonany wśród opowiadania wypadków z r. 1001 , przyjąć-trzeba, że nie mógł nim być ani Mieszko II, o którym zresztą wiadomo, że od wczesnej młodości parał się sprawami politycznemi i rzemiosłem rycerskiem, ani Otton; pierwszy bowiem miał w r. 1001 dopiero dziesięć lat życia skończonych, drugi zaś był jeszcze młodszy od niego, a prawdopodobnie urodził się dopiero około-r. 1000 (II. 6. 8.). Pozostałby zatem chyba Bezprym, urodzony r. 986 lub 987, liczący w r. 1001 czternaście lub trzynaście lat życia; wszelako i ten według wszelkiego prawdopodobieństwa (II. 3.) nie był nigdy zakonnikiem. Ponieważ na trzy pierwsze lata małżeństwa Bolesława z Emnildą przypadają urodziny trojga innych dzieci (II. 4. 5. 6.), przeto syn jego z tej żony, o którymby można przypuścić, że wstąpił do zakonu, nie mógłby się urodzić wcześniej, aniżeli r. 991, ale w takim razie ze względu na wczesny wiek nie podobna przyjąć, iżby już w r. 1001 mógł być zakonnikiem. Stąd wynika, że matką owego syna mogła być tylko jedna z dwu pierwszych żon Chrobrego; która z nich, czy córka Rygdaga, czy Węgierka, rozstrzygnąć nie można, nie wiemy bowiem dokładnie, jaka granica chronologiczna rozdziela oba te małżeństwa od siebie. Ze względu na przypuszczalnie dłuższy czas trwania małżeństwa z córką Rygdaga, oświadczyćby się należało raczej za przypuszczeniem pierwszem, a w takim razie urodziny jego przypadają na lata 985 lub 986. ThietmarD, wyliczając dzieci Chrobrego, nic o takim synie nie wspomina, i milczy też w ogóle o jakiemkolwiek potomstwie jego z pierwszej żony, z drugiej zaś nie daje mu innego syna prócz Bezpryma; wszelako milczenie jego, jak mniemam, nie może tu stanowić dowodu przeciw naszemu przypuszczeniu. Mógł bowiem Thietmar nie mieć wiadomości o synie, który wstąpiwszy do zakonu, i to we Włoszech, usunął się z widowni politycznej; co większa, mógł on już nie żyć w chwili, kiedy Thietmar kreślił odnośny ustęp swej kroniki (1017 r.), zaczem też pominięty został przezeń milczeniem. Druga wątpliwość: dlaczego Bolesław jednego z najstarszych, może pierworodnego syna, oddał do klasztoru, zachowując następstwo tronu dla innego, da się również łatwo wytłomaczyć: był to syn odtrąconej przezeń żony. Analogią do tego wypadku stanowi postępowanie jego wobec Bezpryma. również syna odtrąconej żony, który choć starszy od Mieszka, systematycznie przez ojca był poniżany i upośledzany.

Prócz wskazówki, dostarczonej przez wspomniany Żywot św. Romualda, że już r. 1001 syn ten był zakonnikiem, nie mamy żadnych innych śladów jego życia. Zakon ufundowany przez św. Romualda był zakonem Kamedułów, sama zaś miejscowość, gdzie św. Romuald przebywał, gdzie zatem prawdopodobnie osiadł też syn Chrobrego, nazywała się Pons Petri i leżała koło Rawenny ^{1 2}).

Że wiadomość Chroń. Pol.³) o sekularyzacji księcia polskiego, który poprzednio wstąpił był do zakonu, odnoszona przez sztuczną interpretacyę⁴) do r. 1019, a przeto do syna Chrobrego, nie tutaj należy, lecz raczej dotyczy Kazimierza Mnicha (II. ]!.), wykazał już Zeissberg⁶).

3. Bezprym.

Z drugiej żony, Węgierki, jak poświadcza Thietmar⁶), miał Rolesław Chrobry syna imieniem Bezpryma. Bratem Mieszka II nazywa go też Rocz. Hild.⁷) i inne źródła niemieckie. W źródłach tych imię jego rozmaite przybiera formy: u Thietmara nazywa się on Besprim, u Ann. Saxo Besfrim, w Rocz. Hild. i Rocz. Ałtaj.⁸) Bez-briem. Historycy polscy do niedawna nazywali go prawie stale Bezbraimem. W Czechach imię to noszą rozmaite osoby; brzmi ono tam: Bezprim, czasem Bezprem lub Bezperem³). Z czego się .okazuje, że forma podana przez Thietmara jest najlepszą. O mniemaniu błędnem, jakoby Bezprym nosił drugie imię Ottona, zob. II. 8.

Rok urodzenia Bezpryma, choć nigdzie wyraźnie niepodany. da się jednak przez kombinacyą prawie całkiem dokładnie ustalić. Ponieważ granicami czasu, w którym trwać mogło małżeństwo Bolesława z Węgierką, są lata 985—987 (I. 8.), przeto wynika stąd, że Bezprym urodzić się mógł tylko w latach 986 lub 987 ¹⁰).

1

Chroń. 96. — 2) Mon. Germ. SS. IV. 578.— 3) Mon. Pol. III. 620. —1) Bielowskiego, Synowie Chrobrego

2

w Piśmie zbiorowem Ohryzki I. 26; Wagilewicz, Geneal. 31. 32. — 5) Miseco I. 107 uw. 3 przy końcu. — 6) Chroń. 96.—■

3

7) Mon. Germ. SS. III. 98. — 8) Ibid. SS. XX. 791. — 9) Erben, Reg. Boh. 200. 241. 620. - 10) Lelewel, Pol. wiek. śred.

4

IV. 13 uw. 86 i Lewicki, Mieszko II 131 uw. 2. przyjmują słusznie r. 987 jako przypuszczalny termin jego urodzenia.