5192605152

41

Jednak w przypadku studiów regionalnych w gospodarce socjalistycznej brakuje solidnych badań nad społeczno-ekonomicznymi konsekwencjami polityki regionalnej zmierzajacej do niwelowania różnic międzyregionalnych. Ha przykład jedna z doktryn niewątpliwie o znacznym sukcesie praktycznym na tle innych formułowanych i realizowanych w Polsce była koncepcja aktywizacji obszarów słabo rozwiniętych (por. m.in. omówienie tej koncepcji dane przez B. Winiarskiego. 1980). Kie jesteśmy jednak w stanie wskazać na rzeczywisty bilans strat i zysków gospodarczych wynikających z kierowania znacznych środków do wschodniej i centralnej Polski. Korzyści tych działań leżały w sferze społecznej. nie poddającej sie jednowymiarowemu rachunkowi efektywności gospodarczej.

Problem proporcji międzyregionalnych, stawiany poprzednio w kategoriach sprawiedliwości, otrzymuje tu wymiar racjonalności. Łącząc te dwie płaszczyzny możemy dylemat “równość czy wydajność” przedstawić jako pytanie:    czy to, co uznajemy

za sprawiedliwe, jest jednocześnie racjonalne?

Wkraczamy w ten sposów na teren dyskusji na temat racjonalności w gospodarce socjalistycznej (por. B. Kamiński, A. Łukaszewicz, 1980). Tradycyjny pogląd na ten temat głosił, iż makrospołeczna racjonalność poddaje sie kwantyfi-kacji w drodze zastosowania maksymalizacji dochodu narodowego

t

jako funkcji celu. Jak jednak przekonywująco wskazuje Z. Sadowski (1980, ss.    98-105), rachunkek makroekonomiczny nie

może zostać ograniczony do maksymalizowania jednej tylko kategorii. Maksymalizowana wielkością winien być “poziom dobrobytu społecznego” - jest to jednak kategoria wielowymiarowa, trudna do operacjonalizacji, ponadto niejednoznacznie postrzegana przez poszczególne warstwy i grupy społeczne czy społeczno-zawodowe, których aspiracje co do struktury dobrobytu mogą być wzglądem siebie konkurencyjne. Pisał na ten temat m.in. W. Baka (1980, s. 186):

"Kryterium racjonalności w kształtowaniu celów społecznych określone jest bowiem przez nie dajacy sie sparametryzować system wartości zaakceptowanych przez społeczeństwo w danym etapie historycznego rozwoju."