5192605720

[5] BIAŁKO WIĄŻĄCE WITAMINĘ D 5T

III. Struktura i właściwości fizyko-chemiczne białka wiążącego witaminę D w surowicy

Białko wiążące witaminę D (DBP) wyizolowano i scharakteryzowano* pod względem fizyko-chemicznym w trzech laboratoriach (23, 24, 25). Jak wykazała elektroforeza w żelu agarozowym (24), DBP jest alfa-globu-liną. Białko to zbudowane jest z pojedynczego łańcucha polipeptydowego,. do którego przyłączone są grupy kwasu sjalowego, (węglowodany) wrażliwego na neuraminidazę (15, 18).

Oczyszczone DBP ma masę cząsteczkową rzędu 51 000-58 000, z czego-grupy węglowodanowe stanowią 3-4°/o.

Współczynnik sedymentacji DBP wynosi 3,4-4,2 S (15, 23, 25, 26). Punkt izoelektryczny apobiałka ma wartość 5, a po związaniu z 25 OHD₃. przesuwa się w kierunku anody o 0,1 jednostki pH (19).

Ustalono, że DBP krąży we krwi głównie w formie apo w stężeniu 6-9XlO^-B M (15, 27). Jedna cząsteczka DBP wiąże jedną cząsteczkę 25 OHD₃. Taki sam stosunek lmol: lmol obserwuje się w wypadku witaminy D₃, 24,25 (OH)₂D₃ i 1,25 (OH)₂D₃ (Tab. 1). Białko wiążące witaminę D (DBP) wykazuje największe powinowactwo do 25 OHD₃, niemal identyczne do 24,25 (OH)₂D₃ i mniejsze do 1,25 (OH)₂D₃ i witaminy D₃.

Tabela 1

Ogólna charakterystyka DBP

Ruchliwość elektroforctyczna	-globulina
Struktura chemiczna	pojedynczy łańcuch polipeptydowy + + 3-4% węglowodanów (kwas sjalo-wy)
Masa cząsteczkowa	51 000—58 000
Współczynnik sedymentacji	3,4S—4,2S
Punkt izoelektryczny	±5
Stężenie w surowicy	6—9x 10-^6 M
Wiązanie z ligandem	1 mol:l mol

Miernikiem powinowactwa do ligandów są stałe asocjacji wyliczone przez Kaw a kami i wsp. (17):    K_A = U2X10⁹NL^¹ dla 25 OHD₃

i 24,25 (OH)₂D₃, K_a = lXl0⁷M-^ł dla 1,25 (OH)₂D₃ i K_A = 3-4Xl0⁵M-‘ dla witaminy D₃ (Tab. 2).

Fakt wysokiego stopnia powinowactwa DBP do metabolitów witaminy D₃ został wykorzystany w diagnostyce metabolizmu witaminy D, jako podstawa metody radiokompetycyjnej. Znalazło to zastosowanie w bada-