5194416814

najbliższej zbiornika - warto kształtować także ją, co powinno byc szczególnie łatwe w wodach tworzących się wyrobiskach surowców mineralnych. Nowym pomysłem jest propozycja nasadzeń sosen (Pinus syWestris), by zakwasić zbiornik i choć częściowo skierować sukcesję jego fauny ważek ku zgrupowaniom typowym dla zbiorników dystroficznych.

W oparciu o model rotacyjny, prowadzono już w kilku krajach skuteczne programy ochrony czynnej ważek: głównie w piaskowniach, torfiankach oraz rowach i kanałach (e.g. Bónsel 2001, Wildermuth 2001, Burbach 2006, Schmidt i in. 2008). Jednak jego wykorzystanie w Polsce, choć konkretne propozycje przedstawiono już kilkanaście lat temu (Bernard i in. 2002), ograniczyło się do dwóch niewielkich programów o skali lokalnej (Fijewski i Socha 2008, Michalczuk i in. 2009). Dane przedstawione w niniejszym opracowaniu wskazują na skuteczność takich metod i na konieczność ich szerszego zastosowania, zwłaszcza w często ignorowanych rowach melioracyjnych. Oprócz siedlisk już branych pod uwagę, warto chronić w ten sposób wybrane stawy rybne. Można też wykorzystać do ochrony ważek zbiorniki retencyjne (nowo tworzone lub już istniejące, odpowiednio kształtując ich strefę przybrzeżną.

W świetle tych informacji, problemem może być stan prawny wymuszający rekultywację wyrobisk przez ich zasypywanie (niwelację). Konieczne jest wprowadzenie do przepisów prawa dwóch elementów: (1) obowiązkowej waloryzacji przyrodniczej przed rekultywacją. (2) równouprawnionego z niwelacją tzw. kierunku otwartego rekultywacji, w którym na terenie poeksploatacyjnym nie wprowadza się istotnych zmian, by wykorzystać jego walory przyrodnicze i umożliwić w przyszłości adaptację do zmieniających się potrzeb społecznych i gospodarczych (Naworyta 2013, Kasprzyk 2014).

Siedliska wtórne przyszłością ochrony ważek?

Powyższe dane pozwalają postawić pytanie: czy wody antropogeniczne są przyszłością ważek (i innych organizmów wodnych)? To zależy od tego, w jakim stopniu zachowają się wody naturalne. Jeśli ich zanik i degradacja będą postępowały, siedliska wtórne staną się największą szansą, by zachować przynajmniej część dzisiejszej fauny wodnej - ale raczej nie jej całość. Jeśli uda się utrzymać przynajmniej stan obecny lub go poprawić, wody antropogeniczne pozostaną ważną, choć nie jedyną część bazy siedliskowej ważek.

Wody antropogeniczne a ekspansja geograficzna ważek

Aby w pełni zweryfikować drugą hipotezę badawczą, ponownie przeanalizowano możliwą rolę wód antropogenicznych w ekspansji geograficznej ważek ciepłolubnych -tym razem w oparciu piśmiennictwo z całego obszaru Polski. Założono, że jeśli

18