5167289353

202 HENRYK DOMINICZAK

przedsiębiorstw przemysłowych i transportowych na całym terytorium Polski łącznie z tą częścią terytorium Niemiec, która przeszła do Polski³³”.

Na nowych ziemiach występowały, obok podanych również i inne trudności uniemożliwiające natychmiastowe przejęcie i uruchomienie istniejących tam zakładów przemysłowych, wynikające z omówionych już przez nas zniszczeń oraz niezwykle ciężkich i dość skomplikowanych powojennych warunków gospodarczych, demograficznych, społecznych i politycznych. Ziemie te po wyzwoleniu stały się przez blisko trzech miesięcy terenem przyfrontowym, stanowiącym bezpośrednie zaplecze działalności Armii Radzieckiej przygotowującej się do nowego uderzenia, które miało przynieść ostateczne rozgromienie hitlerowskich Niemiec. Intensywne przygotowania do nowej wielkiej ofensywy, które wymagały podporządkowania dla potrzeb frontu niemal wszystkiego co istniało na tym terenie oraz długa i zaciekła obrona twierdz Wrocławia, Głogow⁷a i Kostrzyna utrudniały i opóźniały przez dłuższy czas organizację administracji i życia polskiego na tych ziemiach. Wszystko wskazywało na to, że zarówno przejęcie jak i zagospodarowanie istniejących na terenie ziem odzyskanych obiektów gospodarczych będzie problemem niełatwym, wymagającym wielu wysiłków i środków całego polskiego społeczeństwa, w związku z czym realizację tego przedsięwzięcia uczyniono zadaniem ogólnonarodowym.

Dotychczasowe doświadczenia zdobyte na prawym brzegu Wisły stawiały przed ówczesnym kierownictwem Resortu Gospodarki Narodowej i Finansów sprawcę gruntownego przeanalizowania odpowiednich form zabezpieczenia zakładów przemysłowych na nowych ziemiach w chwili ich wyzwolenia oraz problem zgromadzenia do tych celów⁷ odpowiednich środków materialnych i kadr. Doświadczenia bowiem wyniesione z dotychczasowych operacji wojennych na ziemiach polskich wskazywały, że straty jakie poniosły zakłady przemysłowe w okresie bezpośrednim po akcji bojow⁷ej w wyniku grabieży i bezcelowych zniszczeń dokonywanych z braku odpowiedniego zabezpieczenia przez ludność cywilną, były bardzo duże, równające się nieraz zniszczeniom wojennym³⁴. Aby zapobiec takim ewentualnym zniszczeniom postanowiono dla zabezpieczenia obiektów gospodarczych na terenach wyzwolonych powołać specjalne grupy operacyjne.

Koncepcja powołania do życia owych grup powitała w kierownictwie Resortu Gospodarki Narodowej i Finansów Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego w oparciu o ocenę działalności pełnomocników i delegatów do spraw⁷ zabezpieczenia i uruchamiania przemysłu³⁵. Pierw^row⁷zorem tej koncepcji była działalność Pełnomocnika Rady Wojennej 1 Armii Wojska Polskiego, którą to instytucję powołano w końcu lipca 1944 r., przydzielając dla niej wielu oficerów⁷, podoficerów i żołnierzy, wmoszących duży wkład w dzieło uruchamiania gospodarki narodowej i w budowę aparatu państwowego na wyzwolonej części ziem polskich³⁶. Instytuacja ta zdobyła wówczas wiele cennych politycznie i organizacyjnie doświadczeń i była przez jakiś czas jedynym, funkcjonującym aparatem Ministerstwa Przemysłu o charakterze ogólnokrajowym, bowiem administracja przemysłowa (centralne zarządy, zjednoczenia itp.) dopiero się kształtowała, w⁷ związku z czym nie była jeszcze w stanie prowadzić szerszej

33. AAN Warszawa, Grupy operacyjne.

C4. Dokument i wspomnienia. Działalność grup operacyjnych w zakresie tworzenia administracji polskiej i urządzenia przemysłu na terenach wyzwolonych, z Pola Wali;}.

1964, nr 2, S. 188.

33. K. KERSTEN, Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, Lublin 1965, s. 152.

36. Dokumenty i wspomnienia. Działalność grup operacyjnych w zakresie...