5236000485

Marek Rymsza_Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce 17

nych. Pozostali pracownicy socjalni funkcjonująw pewnym sensie na peryferiach, chociaż-co będziemy starali się pokazać w niniejszej publikacji - to właśnie oni częściej (i, jak się wydaje, z lepszym skutkiem) praktykują pracę socjalną. Liczba peryferyjnych pracowników socjalnych i ich znaczenie stale jednak rośnie, co jest zjawiskiem pozytywnym. Pracownicy socjalni pojawiają się właściwie we wszystkich nowych typach placówek wsparcia, zwłaszcza prowadzących działania aktywizujące i integracyjne. Obecnie pracownicy socjalni pracują między innymi w schroniskach dla bezdomnych, domach samotnej matki, hostelach dla osób doświadczających przemocy ze strony domowników, hospicjach, centrach integracji społecznej czy w środowiskowych domach samopomocy. Pozostają oni jednak rozproszeni, a ich doświadczenia zawodowe nie budują wizerunku czy prestiżu służb społecznych i w niewystarczającym stopniu są wykorzystywane w procesie kształcenia do pracy socjalnej.

Uzupełnieniem budowania w Polsce po 1989 roku struktur pomocy społecznej były działania edukacyjne: kształcenie i dokształcanie służb społecznych w zakresie wiedzy i umiejętności pracy socjalnej, czemu towarzyszyło stopniowe podnoszenie formalnych wymagań codo przygotowania zawodowego do pracy w placówkach pomocy społecznej. Unowocześniono przejętą po Polsce Ludowej infrastrukturę policealnych szkół pracowników służb społecznych. Szkoły te następnie przekształcono w kolegia, które z kolei stopniowo włączano w struktury funkcjonujących w pobliżu uczelni wyższych. Wprowadzono regulację prawną, nakładającą na podejmujących zatrudnienie w placówkach pomocy społecznej na stanowiskach pracowników socjalnych obowiązek ukończenia studiów wyższych na wskazanych przez ustawodawcę kierunkach społecznych. Później jednak zdecydowano się wyodrębnić na poziomie uniwersyteckim kierunek kształcenia „pracasocjalna”. Wprowadzono ponadto specjalizacje zawodowe w zakresie pracy socjalnej pierwszego i drugiego stopnia oraz specjalizację z organizacji pomocy społecznej (dla kadr kierowniczych placówek) i związanez tym kursy kształceniowe. Kontynuacją tego kierunku działań są obecnie przedsięwzięcia szkoleniowo-eduka-cyjne, głównie o charakterze projektowym, prowadzone w bardzo różnych formach - od krótkich szkoleń do studiów podyplomowych, a współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.

W przyjętym u progu zmian systemowych i kontynuowanym przez dwie kolejne dekady programie profesjonalizacji służb społecznych założono, że pracownicy socjalni, zwłaszcza zatrudnieni w ośrodkach pomocy społecznej, powinni łączyć pracę socjalną z udzielaniem wsparcia materialnego o charakterze pieniężnym i rzeczowym. Uznano, że połączenie tych zadań będzie sprzyjać zarówno podnoszeniu prestiżu służb społecznych jako służb dysponujących określonymi zasobami materialnymi, jak i rozwojowi pracy socjalnej. W myśl tej koncepcji, służby społeczne miały bowiem wykorzystywać dyskrecjonalne uprawnienia w zakresie przyznawania zasiłków