DSCN2434

30

Marek Rymsza

wia się globaiizacyjny determinizm) do odejścia od „sztywnego” modelu socjalnego na rzecz rozwiązań „elastycznych”. W tym kontekście Jan Szomburg podkreśla, że rozwój Europy będzie się dokonywać nie dzięki stabilnemu jądru, lecz słabszym, choć bardziej elastycznym pe^eriom¹* Perspektywa ta prowadzi do odwrócenia ról, gdy goniący okazują się wyprzedzać ściganych. Przykładem jest Irlandia, której rozwój społeczno-gospodarczy w pierwszych latach członkostwa w Unii Europejskiej był traktowany jako nadganianie „zapóźnień cywilizacyjnych” (słabo rozwinięte państwo opiekuńcze). Jednak stosunkowo szybko przynajmniej niektóre z zapóźnień (na przykład niski, wręcz znikomy udział podmiotów państwowych w systemie edukacji czy usługach społecznych) stały się powodem umieszczania Irlandii w górnych nj-biykach europejskich statystyk porównawczych¹⁹. Zmieniła się nie tylko sama Irlandia, ale także myślenie o tym, co jest przejawem postępu.

Z tej perspektywy „tygrysem Europy” może się okazać również „peryferyjna” Polska. Właśnie dlatego, chociaż polscy przedsiębiorcy narzekają, że poziom fiskalizmu państwa „dławi” przedsiębiorczość, a rząd polski przedstawił w 2003 roku projekt ograniczenia wydatków publicznych (tak zwany plan Hausnera), kanclerz Niemiec Gerhard Schroder (a nawet niemieckie związki zawodowe) sugerują Polakom podniesienie stóp podatkowych dla przedsiębiorców po wejściu do Unii Europejskiej.

Paradygmat przenikania się rozwiązań modelowych. Zgodnie z czwartym podejściem badawczym, reformy społeczne w Polsce (i w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej) są elementem procesu ewolucji europejskiego modelu socjalnego (będącego w istocie kombinacją elementów konserwatywnego i socjaldemokratycznego modelu polityki społecznej), związanej z ekspansją liberalnych (neoliberalnych) wzorów anglosaskich. W szczególności chodzi tu o wpływ thatcherystowskiej koncepcji z lat osiemdziesiątych²⁰ urynkowienia sfery społecznej na rozwiązania socjalne przyjmowane w krajach kontynentalnej Europy dekadę później. W tym ujęciu reformy społeczne

'* Por. i. Szomburg, Unia potrzebuje transformacji, „Rzeczpospolita”, 26 maja 2004 Zob te£ i. Szomburg, Polska wobec wyzwań rozwojowych i integracyjnych, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2003.

Por. uwagi na temat irlandzkiego modelu w J. Kurczewski, Przedmowa, w: M. Rynwztii Urynkowienie państwa..., op. cit.

¹ for. f. Pi er non, Dis mant ling the WelJare State Reagan, Thatcher, and the Politics of Rc trenchment, Cambridge Univer*ity Press, Cambridge 1994,

>i'.^g

jljitian'¹

afcłicy) • Holci w I acja, W iTojeda iiasystefl K.jKKprOT wywpot if(2fWło$2 Analiza \ faejje -^anympoi

7*1.

>Vhe«t

>*u