5282744224

191

materyi tych zwierząt i, eo ipso, dłuższy brak jego musi wywołać zmiany morfologiczne w ich organizmie. Musimy więc postawić sobie pytanie, jaka, lub ewentualnie jakie części składowe organizmu ulegają modyfikacyi?

Doświadczenia wykazują, że zmiany morfologiczne istotnie zachodzą.

W tym celu szereg probówek o pojemności 35 cm³ wypełniałem 33 cm³ płynu kultury zostawiając tym sposobem 2 cm³ powietrza. Kultury trzymane były w temperaturze 15"—17°C. Ilość wymoczków wahała się od 986 do 1183 w 1 cm³, t. j. od 32,538 do 37,039 w 33 cm³ płynu. W tych warunkach tlen był wyczerpany już po 8—9 godzinach.

Nie będę wchodził tutaj w opisy budowy aparatu jądrowego Paramaecium. Uważam, że kwestya ta była wystarczająco traktowana w pracach Hertwig’a (5), Mitrofanowa (6) i innych. Przy rozpatrywaniu zmian morfologicznych, jakie zachodzą w organizmie w warunkach anoksybiotycznych zatrzymam się przedewszystkiem na makronukleusie, zważywszy, że w tym mianowicie organie zachodzą zmiany zasadnicze. Mikronukleus oraz cytoplazma okazują minimalne zmiany i będą rozpatrywane później.

Już po 24 godzinach w makronukleusie, a ściślej w jego części centralnej zaczyna się ujawniać proces wakuolizacyi bardzo drobnej oraz zanik substancyi chromatynowej ffig. 2 tab. I). Uwidocznia się coraz bardziej siateczka achromatynowa, t. zw. stroma jądrowa; ta część jądra chwyta bardzo słabo barwniki. W przypadku, kiedy makronukleus podzielony jest na 2 lub więcej części, istnieją dwa lub więcej ośrodki destrukcyjne.

Podobną wakuolizacyę jądra obserwował poraź pierwszy Sosnowski (6) u Stentor coeruleus pod wpływem głodu, oraz w dwa lata później Wallengren (1. c.) i inni u Para-maecium caudatum. Jądro Stentor a według Sosnowskiego podczas bezwzględnego głodu przedstawia szereg wakuoli, które chwilami znajdują się tak blisko obwodu, że bywają oddzielone od protoplazmy zaledwie cienką ścianą natury chromatynowej. Podobne rozmieszczenia wakuoli obserwowali Wallengren (1. c) oraz K h a i ń s k i (1. c.) u Paramaecium caudatum.

Zaznaczyć jednak muszę, że pod wpływem warunków anoksybiotycznych makronukleus Paramaecium nie przedstawia tych