5332217765

Psychologia

wodu i niespełnionych nadziei spowodowane rozbieżnością pomiędzy wymarzonym a rzeczywistym obrazem dziecka. W przeżyciach rodziców dominują: poczucie klęski życiowej, osamotnienia, skrzywdzenia przez los. W tym okresie rodzice bardzo pesymistycznie oceniają przyszłość dziecka. Neurotyczne przeżywanie problemów własnych i rodziny może wywołać agresje we wzajemnych stosunkach oraz bunt i wrogość wobec otaczającego świata. W tym okresie może wystąpić zjawisko odsuwania się ojca od rodziny. Złożoność emocjonalnej sytuacji ojców potwierdzają badania przeprowadzone przez D. Kornas-Bielę. Autorka za pomocą testów projekcyjnych badała ojców dzieci upośledzonych i stwierdziła u nich bardzo głębokie reakcje depresyjne, zazwyczaj maskowane postawą obojętności. Stwarzali oni pozory nieprzejmowania się własną sytuacją, podczas gdy w istocie przeżywali rozpacz, poczucie beznadziejności i bezradności.

Okres pozornego przystosowania się do sytuacji

Rodzice, nie mogąc się pogodzić z faktem, że ich dziecko jest niepełnosprawne, stosują różne mechanizmy obronne - tzn. deformują obraz realnej rzeczywistości zgodnie ze swymi pragnieniami. W konsekwencji wytwarzają sobie nieprawidłowy obraz dziecka, który dominuje nad realną oceną. Często stosowanym mechanizmem obronnym jest nieuznawanie faktu upośledzenia dziecka, a raczej określenie go jako leniwe, nieuważne, uparte lub złośliwe. Wielu rodziców przyjmuje jednak do wiadomości fakt, że dziecko jest upośledzone umysłowo. Wówczas często sto-38 sowanym mechanizmem obronnym jest nieuza-sadniona wiara w możliwość wyleczenia dziecka. Zwracają się wówczas w kierunku metod pa-ramedycznych, takich jak: bioenergoterapia, ziołolecznictwo, akupunktura itp. Innym mechanizmem obronnym, mogącym wystąpić u rodziców, jest poszukiwanie winnych niepełnosprawności dziecka. Rodzice pogodzeni ze swoją sytuacją życiową poddają się apatii, przygnębieniu i pesymizmowi. Nie prowadzą wobec dziecka żadnych oddziaływań rehabilitacyjnych poza wykonywaniem podstawowych czynności opiekuńczych. Przedstawiona niżej charakterystyka trzeciego okresu jest korzystna w poprawie jakości życia rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym.

Okres konstruktywnego przystosowania się do sytuacji

Jego istotą jest analizowanie przez rodziców problemu, czy i jak można dziecku pomóc. Wówczas podejmują oni próbę racjonalnego rozpatrzenia swej sytuacji. Zaczynają stosować różne zabiegi wychowawcze i rehabilitacyjne w stosunku do dziecka i rozpoczynają współpracę z poszczególnymi członkami rodziny i profesjonalistami. Życie i funkcjonowanie rodziny zaczyna organizować się wokół wspólnego celu - niesienia pomocy dziecku. W przeżyciach rodziców zaczynają dominować uczucia pozytywne. Kontakty z dzieckiem i czynności wykonywane wokół niego zaczynają przynosić im satysfakcję. Dziecko gratyfikuje rodziców swoim przywiązaniem, dobrym samopoczuciem, radością okazywaną na ich widok, wyróżnia ich spośród innych osób, chętnie się im podporządkowuje, stara się zrobić im przyjemność, przejawia wdzięczność w sposób dla nich czytelny i - wreszcie - spełnia obowiązki stawiane przed nim w domu i w szkole. Wszystkie te zachowania są dla rodziców źródłem radości i satysfakcji, mobilizują ich do bar dziej wytrwałej pracy z dzieckiem.

Istotny wpływ na przeżycia emocjonalne rodziców ma fakt, na jakim etapie rozwoju u dziecka pojawiła się niepełnosprawność. Innym czynnikiem jest sposób, w jaki dowiedzieli się oni o nieprawidłowym rozwoju dziecka. W przypadku powolnego odkrywania przez rodziców niepełnosprawności występuje długotrwały permanentny niepokój, który prowadzić może do stanów lękowych.

Kolejnymi czynnikami wpływającymi na przeżycia rodziców są: rodzaj i stopień niepełno-

Konspekt nr 4/2006 (27)