5169914906

D

ania Świąteczne

„Mój komputer ma więcej złota niż stalówka pióra, które dostałam w dzieciństwie ”

-    Zgodnie z Ewangelią według świętego Mateusza, trzej królowie: Kacper, Melchior i Baltazar, przybyli ze Wschodu i ofiarowali Synowi Bożemu trzy dary: mirrę, kadzidło i złoto. Pani profesor, dlaczego trzej królowie przybyli z takimi właśnie darami?

-    Nie wiadomo, czy byli to trzej królowie. Różne źródła podają, że było ich trzech, czterech lub sześciu. Na pewno byli to ludzie wysoko postawieni, majętni, jacyś mędrcy. Mirra, którą przynieśli to był balsam, używany do zachowania ciała w dobrej formie, kadzidło to mieszanina wonnych ziół i kwiatów uży-

-    A dlaczego ma barwę żółtą?

-    To jest problem barw. Dlaczego w ogóle różne przedmioty są barwne? Dlatego, że absorbują z padającego światła białego fale o określonej długości, a pozostałe fale odbijają. Synteza tych odbitych fal daje wrażenie barwy.

-    Czy złoto jest tylko żółte? Słyszałem o białym złocie.

-    Czyste złoto jest żółte, natomiast „kolorowe złoto" to już jest złoto z dodatkiem innych metali, czyli są to różne stopy złota. Tak więc pierścionek czy obrączka z białego złota, to stop składający się

-    Jaki jest największy na świecie przedmiot wykonany ze złota?

-    Powszechnie znanym przykładem jest grobowiec Tutenchamona. Do jego wykonania użyto 110 kilogramów czystego złota.

-    A jaki największy samorodek znaleziono na świecie?

-    Są różne dane, które spotykam w źródłach. Podobno największy był samorodek z Australii o wadze około sześćdziesięciu kilogramów, ale czytałam, że odnajdywano dużo większe, ponad stukilogramowe. Ale nawet sześćdziesięciokilogramowy samorodek to cud natury.

-    Czy w Polsce mamy duże złoża złota?

Wywiad z profesor doktor habilitowanq Zofią Rzączyńską, kierownikiem Zakładu Chemii Ogólnej i Koordynacyjnej Wydziału Chemii UMCS

wana we wszystkich obrzędach religijnych - no i, najcenniejsza rzecz, jaką mogli podarować - to złoto. Złoto znali ludzie już wiele wieków przed Chrystusem, tak więc w chwili Jego narodzin był to najcenniejszy podarek, jaki mogli złożyć jako wyraz hołdu.

-    Trzej królowie podążali za gwiazdą betlejemską. Jak można wytłumaczyć pojawienie się tej gwiazdy?

- Najpopularniejszym wyjaśnieniem jest hipoteza, że to była kometa. Podejrzewano kometę Halleya, ale najprawdopodobniej miała miejsce tak zwana potrójna koniunkcja. Polega ona na tym, że trzy planety - Jowisz, Saturn i Mars - ustawiają się na jednej linii z Ziemią w stosunku do Słońca tak, iż wydaje się, że są jedną wielką, mocno świecącą gwiazdą.

-    Wróćmy do złota. Dlaczego złoto wciąż kusi i budzi zainteresowanie?

-    Złoto to najpiękniejszy metal, określany jako król metali. Zawsze fascynowało ludzi ze względu na to, że tak pięknie błyszczy i zachowuje ten połysk bez względu na upływ czasu. Mówi się, że to metal szlachetny, a jego szlachetność polega na tym, że nie reaguje ani z wodą, ani z powietrzem, ani z żadnymi innymi składnikami środowiska. Nie ulega reakcjom, którym ulegają inne metale, czyli korozji.

ze złota, niklu i palladu, złoto czerwone lub zielonkawe zawiera dodatek srebra i miedzi. Jest też niebieskie złoto, tzw. Blue Gold, zawierające dodatek żelaza oraz złoto ametystowe, zawdzięczające swą fioletową barwę dodatkowi glinu. Widziałam piękne broszki - kwiaty wykonane z kolorowego złota, w których każdy płatek i listek zrobiony był z innego stopu, czyli kolorowego złota.

-    Złoto jest bardzo często wykorzystywane jako materiał zdobniczy. Dlaczego?

-    Złoto, oprócz tego, że jest piękne, jest wdzięcznym materiałem dla artystów i złotników, gdyż jest miękkie i bardzo plastyczne. Jak żaden inny metal daje się rozklepać na bardzo cienkie blaszki lub wyciągać w cieniutkie druciki. Kawałeczek złota, na przykład połówkę małej obrączki, można rozklepać na blaszkę o powierzchni metra kwadratowego lub zrobić z niej dwukilometrowej długości drucik. Ta nadzwyczajna cecha powodowała, że na przestrzeni dziejów stosowano blaszki, czyli złote listki, do pokrywania, czyli złocenia rzeźb, cennych budowli i dachów świątyń. Cieniutka warstwa złota podkreślała piękno, a także zapewniła trwałość dzieł artystów, które, nie ulegając korozji, błyszczą w słońcu, zachwycają i zwracają naszą uwagę do dzisiaj.

-    W Polsce dużych złóż nie ma. Jedynie w Sudetach są złotonośne złoża, głównie w Złotym Potoku. Złoto występuje też w niewielkich ilościach jako substancja towarzysząca, głównie złożom miedzi.

-    Pani profesor: gdzie w naszym codziennym życiu, w naszym otoczeniu, chociażby w domu, czy w biurze, możemy znaleźć złoto?

-    Jak się pan rozejrzy po miasteczku uniwersyteckim, to zobaczy pan przede wszystkim sporo złota w biżuterii swoich koleżanek, bo kobiety lubią lekką, złotą biżuterię. Ilość złota przeznaczana na biżuterię jest stała - zmienia się moda, a zapotrzebowanie na złoto w tej dziedzinie jest na podobnym poziomie. Nawet osoby uczulone na metale, mogą nosić np. kolczyki ze złota, gdyż ono nie powoduje alergii.

W latach przedwojennych i po wojnie ogromne ilości złota zużywano na stalówki do wiecznych piór, bo przecież piórami pisał cały świat. Gdy od rodziców dostałam pióro ze złotą stalówką, był to powód do dumy. Teraz nie produkuje się wiecznych piór na taką skalę, bo zastąpiły je komputery i wydawałoby się, że spore ilości złota zostały uratowane. Ale teraz przemysł elektroniczny, czyli produkcja tranzystorów, półprzewodników, światłowodów zużywa dużo złota, pomimo że w poszczególnych urządzeniach jest

6

Wiadomości Uniwersyteckie, grudzień 200o