5672969267

(11)

r = f'{k) -8 = ©y_£ + 0x + p

co oznacza, że zależy dodatkowo od stopy wzrostu konsumpcji na efektywnego pracownika¹² Yi ■ A zatem stopa równowagi poza stanem ustalonym jest wyższa niż w stanie stacjonarnym, ponieważ dynamika konsumpcji maleje asymptotycznie do zera w miarę zbliżania się do stanu ustalonego. Tak więc, jeżeli porównujemy dwie gospodarki, z których jedna jest w stanie stacjonarnym a druga dopiero do niego zmierza, możemy stwierdzić, że w tej drugiej stopa procentowa równowagi będzie wyższa.

Do tego samego wniosku można dojść porównując krańcową produktywność kapitału w obu gospodarkach. Ponieważ w gospodarce znajdującej się w stanie ustalonym zasób kapitału na efektywnego pracownika jest wyższy niż w gospodarce do stanu ustalonego zmierzającej, jego krańcowa produktywność musi być niższa. A zatem również stopa procentowa równowagi musi być niższa w stanie ustalonym.

Otrzymane wyniki można uzasadnić intuicyjnie. Wyższa stopa zwrotu z kapitału sprawia, że potrzebne są wyższe realne stopy, aby ustabilizować inwestycje. Również szybkie tempo wzrostu konsumpcji, poza stanem ustalonym, prowadziło będzie do wolniejszego przyrostu oszczędności i do wzrostu stopy realnej, równoważącej rynek.

Na tym nie kończą się jednak wnioski, jakie model Ramseya pozwala wyciągnąć dla realnej stopy równowagi w gospodarce zamkniętej. Szczególnie istotne wydaje się porównanie stopy procentowej ze stopą wzrostu gospodarczego. Otóż okazuje się, że w stanie ustalonym, stopa równowagi jest zawsze większa bądź równa stopie wzrostu gospodarki (Barro, Sala-i-Martin 1994, s.72). Przy dość ogólnych założeniach można pokazać, że zasada ta obowiązuje również na ścieżce dojścia do stanu ustalonego (dowód w Aneksie 2).

Reasumując, model Ramseya daje nam kilka cennych wskazówek odnośnie zasad rządzących kształtowaniem się realnej stopy równowagi w gospodarce zamkniętej. Po pierwsze, stopa ta

¹² Konsumpcja na efektywnego pracownika to d =    . gdzie C oznacza zagregowaną konsumpcję. L

A(t)L

podaż pracy, zaś A(t) stopień zaawansowania technologicznego (będący w modelu Ramsey a funkcją czasu).

16