5768085928

Struktura realnej rzeczywistości otaczającej człowieka jest, jak wiemy, wieloprzyczynowa i znacznie bardziej złożona niż ta, którą przedstawia program nauczania klas początkowych. Zadaniem nauczyciela jest więc taki dobór treści i sposobów rozwiązania metodycznego, by nie kolidował z możliwościami poznawczymi dzieci klas początkowych i przyczyniał się do rozumienia funkcjonowania tej złożonej rzeczywistości zgodnie z jej charakterem, a także by uczulał uczniów, że nie zawsze i nie wszystkie sądy są możliwe do poznania na poziomie klas początkowych. Dla ilustracji funkcjonowania środowiska dobieramy przykłady mało złożone, których prawdziwość można zweryfikować na podstawie jednej przesłanki, zarówno formalnie, jak i przy zastosowaniu prostego eksperymentu przyrodniczego bazującego na bezpośredniej przyczynie powodującej jeden skutek. Np. zmianę stanu skupienia wody w przyrodzie wiążemy tylko z bezpośrednią przyczyną, jaką jest zmiana wartości temperatury, bez analizy całej złożoności rozkładu ciśnień wynikających z układu warunków klimatycznych itp. Uzasadnieniem praktycznym tego zjawiska będzie prosty eksperyment laboratoryjny ilustrujący zmiany stanu skupienia wody - krzepnięcia, parowania i skraplania, gdzie czynnikiem sprawczym jest zmiana temperatury otoczenia. Zadaniem nauczyciela jest prowokowanie warunków do stawiania różnych przesłanek istniejących rozwiązań (błędnych i prawdziwych), a następnie tworzenie sytuacji edukacyjnych umożliwiających ich weryfikację formalną i doświadczalną.

Aplikacja praktyczna wiedzy wyraża się w umiejętności włączenia przez dziecko zdobytej wiedzy do całokształtu posiadanego dotychczas zasobu wiadomości o środowisku życia oraz w umiejętności wykorzystania praktycznego tej wiedzy, w adekwatnych (ekologicznych, prospołecznych) zachowaniach, przeżyciach i postawach względem otoczenia przyrodniczego i społecznego. Nauczyciel winien tworzyć takie sytuacje dydaktyczne, by dziecko mogło wykonywać wielorakie czynności praktyczne, bazując na treściach przyrodniczych czy społecznych (np. pielęgnować działkę szkolną, mierzyć temperaturę powietrza, wyznaczać w terenie kierunki świata przy użyciu kompasu itp.), wyrażać swoje myśli i uczucia, prezentować postawy. Aktywność działaniowa ucznia jest ważna z tego względu, że myślenie dzieci w wieku wczesnoszkolnym jest ciągle silnie powiązane z działaniem, które stanowi podstawę kształtowania operacji intelektualnych. Z tego względu aktywności poznawczej towarzyszyć powinny różnorodne działania praktyczne dziecka związane z przekształcaniem rzeczywistości (np. czynności samoobsługowe, porządkowe i inne), czynności twórcze (np. różnorodne czynności plastyczne, techniczne), czynności rozryw-kowo-relaksacyjne (np. gry ruchowe, inscenizacje, gry planszowe i inne).

85