5815002272

12 Promocja zdrowia i edukacja prozdrowotna

W modelu wyróżniono cztery grupy czynników warunkujących zdrowie jednostki i rodziny¹ (znajdujących się na kręgu je otaczającym): -czynniki biologiczne - przekaz genetyczny, dyspozycje wrodzone, właściwości systemu immunologicznego, cechy biologiczne, fizjologiczne i anatomiczne jednostki oraz członków jej rodziny; -zachowania indywidualne - rodzaj diety, palenie papierosów, picie alkoholu, bezpieczeństwo w codziennym życiu, w tym skłonność do podejmowania ryzyka, podejmowania działań profilaktycznych; zakłada się tutaj, że określone zachowania będące w danym momencie obiektem zainteresowania (na przykład picie alkoholu, palenie papierosów itp.) są elementem pewnego zespołu zachowań i nie mogą być rozpatrywane w oderwaniu od pozostałych. Zatem dopiero poznanie wzorów codziennego życia jednostki daje szansę zrozumienia powodów pojawienia się określonych zachowań szkodzących lub wspierających zdrowie²; -środowisko fizyczne - warunki mieszkaniowe, środowisko pracy, bliższe i dalsze otoczenie człowieka;

-środowisko psycho-socjo-ekonomiczne - status społeczny i ekonomiczny, podatność na presję społeczną, podatność na informację zewnętrzną (w tym reklamę), uzyskiwane wsparcie społeczne.

Wymienione czynniki są ze sobą powiązane takimi elementami, jak³: -styl życia - rozumiany jako kompleks zachowań modyfikowanych przez wpływ środowiska socjo-ekonomicznego;

-system opieki zdrowotnej - odnosi się głównie do czynników biologicznych i zachowań indywidualnych, jest mniej istotnym elementem modelu;

-praca lub jej brak, a przede wszystkim funkcje pełnione w pracy. Stosunki społeczne i jakość życia w miejscu pracy są ważnymi determinantami zdrowia fizycznego i psychicznego;

-środowisko przekształcone przez człowieka - narastający proces urbanizacji i uprzemysłowienia powodujący wzrost zanieczyszczenia oraz degradacji środowiska.

1

   B. Bik, Koncepcja promocji..., dz. cyt., s. 215-216.

2

   Por. Z. Słońska, Promocja zdrowia - zarys problematyki, „Promocja Zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna” 1994, nr 1-2, s. 39-42.

3

   B. Bik, Koncepcja promocji..., dz. cyt., s. 216.