Skanowanie 11 01 17 06 (32)

Odpowiedzi na pytania szczegółowe

15. (a) Klasyfikacja ICD-10 wyróżnia cztery grupy zaburzeń psychicznych występujących u dzieci i młodzieży:

•    upośledzenie umysłowe,

•    zaburzenia rozwoju (specyficzne i całościowe),

•    nabyte zaburzenia rozpoczynające się w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym,

•    nabyte zaburzenia u dorosłych rozpoczynające się w dzieciństwie lub wieku młodzieńczym. Zob. ryc. 23.1 (s. 194).

(b)    Główne objawy charakterystyczne dla autyzmu:

•    zaburzenie interakcji społecznych.

•    zaburzenie komunikacji,

•    ograniczony, stereotypowy wzorzec zachowania i zainteresowań.

(c)    Odmowa chodzenia do szkoły oznacza zaburzenie objawiające się tym. że dziecko z powodu lęku nie chce chodzić do szkoły. Naciski rodziców nie odnoszą skutku. Przyczyną zaburzenia może być lęk separacyjny (młodsze dzieci) lub inne zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, zaburzenie adaptacyjne (np. przejście ze szkoły podstawowej do gimnazjum) lub fobia społeczna. Wagarowame zaś to opuszczanie szkoły

z własnego wyboru, zwykle wiążące się z zaburzeniem zachowania, słabymi wynikami w nauce, zachowaniami antyspołecznymi w rodzinie i wielodzietnością.

16. (a) Nastrój to doświadczany subiektywnie stan emocjonalny utrzymujący się przez dłuższy okres. Afekt określa się jako uwidaczniającą się, zewnętrzną ekspresję emocji, odbieraną przez inną osobę. Czasami afekt jest nazywany „obiektywną" oceną nastroju.

(b) Oceniając afekt, należy uwzględnić dwa elementy:

•    Adekwatność lub dostosowanie obserwowanego afektu do relacjonowanych przez pacjenta subiektywnie przeżywanych emocji.

•    Zakres afektu lub zakres ekspresji emocjonalnej. W tym znaczeniu afekt może być:

I)    o zakresie prawidłowym,

II)    spłycony (blady): wyraźne zmniejszenie intensywności emocjonalnej ekspresji, czego przejawami są monotonny glos i ograniczona mimika twarzy.

III)    stępiały: tylko nieznaczna ekspresja emocji lub zupełny jej brak.

(c) Nastrój labilny to nastrój zmieniający się szybko i nagle, wahający się między skrajnymi stanami emocjonalnymi. Na przykład młody mężczyzna z epizodem afektywnym mieszanym czuje się w jednym momencie nadzwyczaj szczęśliwy i wykazuje przymus mówienia, a za chwilę czuje się nieszczęśliwy i ujawnia myśli samobójcze.

17. (a) Terapia elektrowstrząsowa (EW) jest stosowana w depresji, gdy:

•    istnieje zagrożenie życia z powodu ograniczenia przez pacjenta przyjmowania płynów,

•    występują silne tendencje samobójcze,

•    występują objawy psychotyczne lub osłupienie,

•    leki przeciwdepresyjne są nieskuteczne lub źle tolerowane przez pacjenta.

(b)    Śmiertelność związana z EW jest taka sama jak w przypadkach mniejszych zabiegów operacyjnych przeprowadzanych w znieczuleniu ogólnym. Częstymi objawami niepożądanymi są zaburzenia pamięci, szczególnie wydarzeń w okresie terapii. U niektórych pacjentów mogą wystąpić zaburzenia pamięci autobiograficznej. Zaburzenia pamięci można ograniczyć, stosując jednostronne przyłożenie elektrod (zamiast obustronnego). Inne częste objawy niepożądane to bóle głowy, nudności i bóle mięśni; występują u okoto 80% pacjentów. Ryzyko powikłań wynikające ze znieczulenia ogólnego (np. zaburzenia rytmu serca) można zmniejszyć, odpowiednio przygotowując pacjenta do zabiegu i dokładnie oceniając jego stan somatyczny. Niekiedy może wystąpić przedłużony napad drgawkowy, szczególnie u pacjentów przyjmujących jednocześnie leki obniżające próg drgawkowy, np. leki przeciwdepresyjne i przeciw-psychotyczne.

(c)    Chociaż EW jest też skuteczną metodą leczenia manii, w zaburzeniu afektywnym dwubiegunowym może wyzwolić epizod maniakalny.

18. (a) Lit jest stosowany w leczeniu takich zaburzeń, jak:

•    ostra mania,

•    zaburzenie afektywne dwubiegunowe - leczenie profilaktyczne (zapobieganie nawrotom),

344

1

Odpowiedzi na pytania szczegółowe

•    depresja oporna na leczenie (potencjali-zacja litem).

•    zaburzenie schizoafektywne i schizofrenia (dodatkowo, do standardowego leczenia),

•    zachowania agresywne/impulsywność.

(b)    Najczęstsze objawy niepożądane:

•    wzmożone pragnienie, zwiększone oddawanie moczu,

•    przyrost masy ciała, obrzęki,

•    drżenia,

•    zmiany skórne (także zaostrzenie istniejących schorzeń skórnych),

•    upośledzenie uwagi i pamięci,

•    niedoczynność tarczycy,

•    zaburzenia czynności nerek,

•    działanie teratogenne (jeżeli stosowany jest w okresie ciąży).

(c)    Przed rozpoczęciem leczenia litem należy wykonać następujące badania:

•    morfologię krwi z rozmazem,

•    ocenę czynności nerek, elektrolity.

•    ocenę czynności wątroby,

•    test ciążowy,

•    EKG.

(d)    Stężenie litu we krwi oznacza się raz w tygodniu, aż do uzyskania stałego stężenia, przez 4 tygodnie. Później badanie przeprowadza się co 3 miesiące. Raz na 6 miesięcy należy kontrolować czynność nerek, a co 12 miesięcy stężenie hormonów tar-czycy.

19. (a) Pierwotna bezsenność to utrzymująca się co najmniej przez miesiąc bezsenność, której nie można wytłumaczyć żadną przyczyną somatyczną, zaburzeniem psychicznym, stosowanymi lekami lub substancjami

psychoaktywnymi ani inną dyssomnią czy parasomnią.

(b) Postępowanie w przypadku bezsenności wymaga przede wszystkim wykluczenia przyczyn somatycznych, psychicznych oraz związanych ze stosowanymi lekami lub używanymi substancjami psychoaktywnymi. Wiele przypadków pierwotnej bezsenności wiąże się z niewłaściwą higieną snu. Dlatego bardzo ważna jest ocena pory kładzenia się spać, czasu trwania snu, drzemek w ciągu dnia, ilości wypijanej kawy itp. Przydatne mogą być informacje od partnera pacjenta na temat wzorca snu. chrapania lub ruchów ciała podczas snu. W postępowaniu bardzo ważne są edukacja i zwrócenie uwagi na prawidłową higienę snu. Zasady higieny snu, przedstawione na ryc. 21.3, obejmują liczne niespecyficzne i bezlekowe działania, które mogą poprawić sen.

Rola leków w leczeniu pierwotnej bezsenności jest minimalna. Leki nasenne mogą pomóc w krótkotrwałym leczeniu bezsenności, ale rozwój tolerancji (zwykle w ciągu 2 tygodni), ryzyko uzależnienia oraz możliwość występowania bezsenności „z odbicia" ograniczają ich stosowanie. Leki te powinny zatem być przyjmowanie przez krótki, ściśle określony okres, raczej okazjonalnie lub co drugą noc niż codziennie. Zaleca się benzodiazepiny krótko działające (np. temazepam), nie powodują one bowiem uczucia zmęczenia i senności w ciągu dnia i nie kumulują się w organizmie. Inne krótko działające leki nasenne to: zopiklon. zolpi-dem i zaleplon. Leki te działają podobnie jak benzodiazepiny i mogą być skuteczne w krótkotrwałym leczeniu bezsenności.

345