5815002694

Dlaczego ranciere? 11

zajmując się głównie życiem społecznym, jakby było ono czymś „naturalnym", na co sztuka ma wpływ wyłącznie okazjonalny¹.

Ranciere opisuje wynalazek policji, rozumianej jako utrzymywanie porządku publicznego kosztem dostępu do rzeczywistości: tak jak policja zostaje wyabstrahowana z polityczności, tak społeczeństwo - z historii. Policja - pozostałość po polityce w naszych postpolitycznych czasach - pilnuje porządku i zabezpiecza przed chaosem rewolucji, a właściwie jakichkolwiek zmian. W każdym społeczeństwie mamy do czynienia z naprzemiennością rewolucji - nawet jeśli są to rewolucje na małą skalę - które obalają obowiązujące porządki i mogą być odpowiednikiem różnorodnych triad, np. triady klas społecznych w idealnym państwie Platona lub trzech sfer języka w koncepcji Jacques'a Lacana. Są więc trzy rodzaje rewolucji: społeczne [odpowiednik strażników i Lacanowskiego „realnego" w języku), filozoficzne [np. estetyczne, odpowiednik „symbolicznego" i klasy filozofów) i sztuki [dokonujące się poprzez uwolnienie formy, wyobrażeniowe, w obrębie klasy rzemieślników).

Rewolucja społeczna jest córką rewolucji estetycznej i nie można zaprzeczyć temu pokrewieństwu inaczej niż transformując ją w policję wyjątku strategicznej woli, która utraciła swój świat².

Wola bez świata to społeczeństwo bez sztuki. Polityka, nawet jeśli ukazuje sztukę jako rodzaj rewolucji, to ona ma dotyczyć innego rodzaju społeczności [ludzi wykształconych, i to „specjalnie wykształconych", nielicznej „arystokracji ducha", będącej właściwie na wymarciu, fantazmatycznej).

W czasach awangardy wszystkie te rodzaje rewolucji się spotykają, przewrót wyobrażeniowy zostaje przedstawiony jako „czysta forma". Spaja rewolucję społeczną i estetyczną, następuje odnowienie sztuk, ale tylko do momentu zwycięstwa rewolucji społecznej, opłaconego reżimem politycznym [wyłaniającym policję).

Greenberg ratuje fenomen sztuki przed filozoficznym i politycznym zawłaszczeniem, przede wszystkim walcząc ze stereotypowym ujęciem awangardy jako rewolucji. Awangarda rozumiana jako rewolucja grozi zestawieniem na jednym poziomie sztuki i polityki, co zawsze osłabia sztukę:

Nie chcę powiedzieć, że awangarda kiedykolwiek oznaczała rewolucję. Jedynie dziennikarze tak ją postrzegali, jako zerwanie z przeszłością, nowy początek i tak dalej. Zasadniczą przesłanką istnienia awangardy jest coś dokładnie przeciwnego - zachowanie ciągłości: ciągłości standardów jakości, standardów wypracowanych przez dawnych mistrzów. Standardy te mogą być zachowane jedynie przez ciągłe innowacje, czyli coś, dzięki czemu dawni mistrzowie w ogóle doszli do swoich osiągnięć. Do połowy XIX wieku innowacja w sztuce zachodniej nie oznaczała czegoś niepokojącego czy zadziwiającego; od tego czasu jednak, z powodów zbyt złożonych, żeby je tutaj omawiać, innowacja musiała przybrać taką postać. A teraz, w latach 60. wygląda to tak, jakby wszyscy uznali nie tylko potrzebę

1

   Por. J. Ranciere, Aisthesis. Scene du regime..., ss. 13-17.

2

   Ibidem, s. 17.