5833211539

^ KAPITAŁ LUDZKI

#

H

AUTONOMIA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ JAKO CEL REWALIDACJI

Pojęcie autonomii osób niepełnosprawnych intelektualnie w pełnym wymiarze znaczeniowym wymaga jego rozpatrywania w kontekście:

•    możliwości i umiejętności wyboru wczesnych form wspomagania rozwoju,

•    wyboru formuły edukacyjnej (segregacyjna, integracyjna, inkluzyjna itd.),

•    rozumienia i możliwości kreowania swojej pozycji i pełnionych ról społecznych,

•    możliwości i zdolności podejmowania decyzji w kwestiach tak ważnych, jak dobór przyjaciół, partnerów, problemów związanych z seksualnością i prokreacją, organizacją czasu wolnego, itd.,

•    możliwości i umiejętności rozumienia sytuacji społecznej związanej z zatrudnieniem i niezależnością ekonomiczną,

•    możliwości i umiejętności wyboru swojej ścieżki rozwoju osobistego,

•    umiejętności rozumienia swoich własnych ograniczeń i związanych z tym obszarów, w których konieczne jest korzystanie z pomocy.

Pojęcie autonomii rozumiane w kontekście tak formułowanych wymiarów kompetencji wpisuje się więc w ten nurt rozważań, który podejmuje problematykę zmian w tworzonych koncepcjach działań rehabilitacyjnych, charakteryzujących się odchodzeniem, czy może rozszerzaniem podejścia medycznego skupionego na opisywaniu defektów i sposobów ich redukowania w działaniach na rzecz i z osobami niepełnosprawnymi, ku podejściom społecznym podejmującym problematykę usytuowania osób niepełnosprawnych w otwartych formułach społecznych. Zwraca się tu też coraz większą uwagę na zagadnienia związane z godnością człowieka, jego podmiotowością i autonomią. W całej złożoności zagadnienia i współcześnie stosowanej terminologii dotyczącej niepełnosprawności coraz powszechniej dochodzi się do stwierdzenia, że: (...) w procesie rehabilitacji należy wykorzystywać całą dostępną współcześnie wiedzę: o człowieku, jego złożonej naturze oraz o możliwościach wspomagania jego rozwoju. Należy również uwzględnić związek pomiędzy prawami człowieka oraz wartościami (szczególnie godnością), a człowiekiem jako ich podmiotem i realizato-

Pojęcie autonomii, jak wynika z powyższych wycinkowych z natury rzeczy rozważań, obejmuje szerokie spektrum różnorodnych, ważnych z punktu widzenia społecznych i rehabilitacyjnych zadań aspektów. Nie sposób ich wszystkich szczegółowo omówić, bardziej istotne natomiast wydaje się zwrócenie uwagi na zagadnienia towarzyszące nowym propozycjom w zakresie poszukiwania rozwiązań edukacyjnych i postedukacyjnych oraz pomocowych dla osób z niepełnosprawnością intelektualną z uwzględnieniem celów i strategii działań rehabilitacyjnych opartych o innowacyjne, pragmatyczne rozwiązania w społecznościach lokalnych.

⁵¹ B. Szczupak Godność osoby z niepełnosprawnością. Studium teoretyczno-empiryczne poczucia godności młodzieży z dysfunkcją narządu ruchu. Akapit. Kraków 2009, s. 161

19